Tersane Dergisi 60. Sayı (Haziran 2019)

Tersane / Haziran 2019 33 tersanedergisi.com Lehimli Eşanjör ile Kompresör Isı Geri Kazanım Sistemi teknik SUAT ATAKAN ULUBAY Mekatronik Mühendisi Ekin Endüstriyel Soğutma Sistemleri Satış Uzmanı G ünümüz dünyasında gün geçtikçe artan ihtiyaçlar doğrultusunda ısı geri kaza- nım sistemleri, en çok talep gören sistemler arasındadır. Enerji mali- yetlerindeki gözle görülebilir artış, var olan enerjinin kıymetini arttırmış, özellikle kompresör kullanıcıları açı- sından kaybolan enerjinin geri kaza- nımı çok önemli bir faktör haline gel- miştir. Kompresör sistemlerinde kul- lanılan elektrik enerjisinin minimum %80’i ısı enerjisine dönüşmektedir. Havanın sıkışması ile ortaya çıkan ısı, aksi yapılmaması durumunda atmosfere ısı enerjisi olarak aktarıla- caktır. Isı geri kazanım sistemleri ile bu enerjinin neredeyse tamamı, kul- lanım suyu, radyatör ısıtma, proses ısıtma gibi alanlarda, kullanılabilir bir enerji haline getirilebilmektedir. Isı geri kazanım esnasında mev- cut ısı kaynaklarını, ısıya gereksi- nim duyan kısma iletmek için kul- lanılacak eşanjörler ile hem ısı boşa harcanmamış olur, hem de olan ısı gereksinimi için ekstra maliyetten kaçınılmış olur. Üretimde rekabetin git gide arttığı günlerde, işletmeleri rahatlatacak en büyük faktör giderle- rin düşürülmesidir. Kompresörlerin soğutulmasında kullanılan yağın kazandığı ısıl enerji, lehimli tip, plakalı tip ya da borulu tip ısı değiştiriciler yardımı ile üretici firmaların farklı ihtiyaçları doğrultu- sunda kullanılabilir. Burada eşanjör seçimleri konusunda dikkat edilmesi gereken bazı faktörler bulunmaktadır. MIT eşanjörler ile yapılan ısı geri kazanım sistemlerinde kaybolan enerjinin yaklaşık olarak %73’ü yeni- den kullanılarak, firmaların mevcut ısı enerjisi ihtiyaçlarının neredeyse tamamını karşılayabilmektedir. Örnek bir hesap yapmak gerekir ise; 100kW kapasiteli bir kompresö- rün bize eşanjör ile sağlayabileceği enerji miktarı 100x0,73= 73kW’tır. Bu enerjiyi bir radyatör ısıtma sis- teminde var olan suyu 50 dereceden 70 dereceye yükseltmek için kullanır- sak, Q =m.c.dt formülünü baz alarak, 73x860=ton/hx1x20; saatte 3.139 litre su ısıtmış oluruz. Var olan bir enerjiyi, ihtiyacımız olan bir enerji kaynağında kullanmak, günümüz dünyasının en büyük gerekliliklerin- den biridir. Kompresörde yağın ısıtacağı suyun kirlilik-temizlik seviyesi, yağ basıncı ve yağ sıcaklığına göre detaylı eşanjör seçimi yapılması gerekir. Aksi durumda bir işlem, geri kazanım verimini azaltacağı gibi, kompresör verimini düşürebilmesi de söz konusudur. MIT Lehimli eşanjörler yüksek basınç ve sıcaklık dayanımları, uzun kullanım ömürleri, düşük bakım maliyetleri ve kompakt tasarımları sayesinde ısı geri kazanım sistemleri- nin en kullanışlı ürünleri arasındadır. Isı geri kazanım sistemi global dünyada oldukça yaygın kullanım alanlarına sahip iken, ülkemizde gelişmekte olan üretim gücü ve üre- ticilerin artan farkındalıkları saye- sinde giderek artan bir pazar haline gelmektedir. Isı geri kazanım sistemleri, bütün mali kazançlar bir yana, kaynakların verimli kullanımı ile ortaya çıkan CO 2 emisyon oranındaki düşüş ile karbon ayak izinizi sınırlandırmak- tadır. Bu durum günümüzde bütün üreticilerin göz önünde bulundurması gereken bir faktördür.