Tersane Dergisi 31. Sayı (Aralık 2013)

24 tersane • aralık 2013 stratejik yönetim tekniklerinden biridir. Bu teknik kullanım etkinliği yönüyle çok geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Bu bağlamda Karadeniz Bölgesi gemi inşa sektörüne yönelik bir değerlendirme yapılırken böyle bir analizin sunulmasının faydalı ola- cağı düşünülmüştür. İlgili literatür tarandığında Devlet Planlama Teş- kilatı Kalkınma Planı kapsamında oluşturulan gemi inşa sanayi özel ihtisas komisyonu raporunda sektöre yönelik bir SWOT analizi yapıldığı görülmektedir. Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA), Devlet Planlanma Teşkilatı’nın hazırladığı bu analizi Karadeniz Bölgesi’ne yönelik olarak düzenlemiştir [8]. Bu çalışmada söz konusu SWOT analizi tekrar ele alınmış ve düzenlenmiştir. 5. Sonuç ve Değerlendirmeler Karadeniz Bölgesi gemi inşa sek- törü ele alındığında sektöre yönelik SWOT analizi yukarıda sunulmuş- tur. Bu analizde özellikle Karadeniz Bölgesi’ndeki gemi inşa sektörünün rakiplerine karşı sahip olduğu fırsat- lar ve güçlü yönler ve bu fırsatların mevcut olan kriz ortamından çıkıl- ması için nasıl kullanılması gerek- tiği öncelikli olarak ele alınmalıdır. Satın alma, malzeme yönetimi, insan kaynakları, planlama, pazarlama gibi daha birçok öğeyi içinde barındıran gemi inşa endüstrisi için kurum- sallaşma hayati önem taşımaktadır. Ülkemizde ve Karadeniz Bölgesi’nde tersaneler incelendiğinde büyük bir kısmında kurumsallaşma ve pro- fesyonelleşmenin yeterli düzeyde olmadığı görülmektedir. Avrupa’daki tersanelerin rekabet edebilme kapasi- telerini artırmak için gruplar altında birleştikleri gözlenmektedir. Türkiye tersanelerinin daha uygun çalışma koşulları sağlayabilecek ve rekabet edebilme kapasitelerini artıracak şirket birleşmelerinden, aile şirketi şeklindeki yapılanmalarından dolayı kaçındıkları anlaşılmaktadır. Uzun bir geçmişe sahip olan tersa- neler aile firması yapılarından dolayı yeterli lobicilik faaliyetleri yürüte- memektedirler. Gemi inşa endüst- risinde faaliyet gösteren firmaların kurumsallaşmalarını tamamlamaları ile beraber sermaye şirketlerine ve SPK’ya açık şirketlere dönüştürül- meleri sağlanabilecektir. Kurumsal- Güçlü Yönler • Sektörün bölgede köklü geçmişe sahip olması, • Kıyıların deniz turizmi için uygun olmaması, • İş gücü kalitesi ve ustalığın Romanya, Rusya gibi rakip ülkelerle karşılaştırıldığında daha iyi olması, • Kriz döneminde balıkçı gemilerine verilen bakım hizmetleri ile sektörün kendini ayakta tutabilmesi, • Bölgede Denizcilik eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarının bulunması, • Trabzon bölgesindeki stratejik uzmanlığı yönelik çabalar, • Bölge insanının denizciliğe ve sektöre olan ilgisi. Fırsatlar • Bölge insanının girişimci yapısı, • Bakım onarım için belli ölçekte ve sürekli bir pazara sahip olması, • Orta Asya ve Avrupa ülkelerine yakınlık, • Samsun Tekkeköy ve Trabzon Çamburnu tersane alanlarının kurulması, • Ülke ve bölgede denizcilik konusunda eğitim veren üniversitelerin istenilen nitelikte insan kaynağını sağlayabilmesi. Zayıf Yönler • Firmaların aile şirketi niteliğinde olması ve kurumsallaşmanın yeterli düzeyde olmaması, • Yeterli eğitimli ara eleman bulunamaması, • Yüksek enerji maliyeti, • Sac fiyatlarının pahalılığı, • Kapasite ölçek küçüklüğü, • Kapasite kullanım oranlarının düşük kalması, • Teminat sorunları nedeniyle kredi bulamama, • Kapasite artırımı için alanın kısıtlı olması ve arazi mülkiyet problemleri, • Gemi inşa yan sanayide uluslararası kalite belgeli ürün çeşidi yetersizliği, • Tersane için mendirek yapılması şartı, • Sermaye ve finansman yetersizliği. Tehditler • Küresel ve ulusal piyasalarda yaşanan talep dalgalanmaları, • Gemi inşa sanayiinin sektörleşme sorunları, • Dünyada korumacılığın artması, • Döviz kuru artışının maliyetlere yönelik negatif etkisi, • Rakip ülke tersanelerinin rekabet gücünün yüksekliği, • Yüksek enerji maliyetleri, • Enflasyon ve vergilerle ilgili oluşabilecek negatif gelişmeler. Tablo 3: Karadeniz Bölgesi Gemi İnşa Sektörüne Yönelik SWOT (GZFT) Analizi makale