Tersane Dergisi 43. Sayı (Mart-Nisan 2016)

tersane • mart 2016 27 4. DEĞERLENDİRME ve SONUÇ Bu çalışmada, en yenisi inşaatı yeni tamamlanmış, en yaşlısı 32 yaşında olan, 60.000-182.500 DWT arası kuru dökme yük gemilerinin 2010-2012 yılları arasında gerçek- leşen satış kontratları analiz edilerek Panamax ve Capesize sınıfına giren kuru dökme yük gemilerine ait ikinci el gemi fiyat modeli oluşturulmuştur. Bu model için, geminin yaşı, satış kontratında ilgili gemiye ait fiyat ve satış kontratının bağlandığı yıla ait ortalama BDI ve Brent Oil fiyatı, satış yıllarına ait demir cevheri ve buğday birim fiyatları ile Diana Shipping ve Navios Maritime Partners firmalarının NYSE’daki değerleri kullanılarak bir tablo oluşturulmuş- tur. En Küçük Kareler yaklaşımı kullanılarak SatışFiyatı/ CGT, SatışFiyatı/ DWT ve SatışFiyatı/GT bağlısı üç farklı ikinci el gemi fiyat modeli elde edilmiştir. Gerçekleştirilen bu programda, değişkenleri eldeki gemiye uygulamak suretiyle güncel satış fiyatı elde edile- bilmektedir. Bu modeller yardımıyla, ikinci el gemi satın almak isteyen kişiler veya gemisini elden çıkarmak iste- yenler, alacakları veya satacakları gemilere ait basit fiyat tahminleri yapabilmekte, ayrıca gemi yaşı, petrol fiyatı, BDI, demir cevheri fiyatı gibi verilerin ileriye dönük olarak tahmin edilmesine bağlı olarak ileri ki dönemlere ait gemi fiyatları tahmini yapılabilmektedir. Geliştirilen modellerin hata oranları değişiklik gös- termektedir ve bu oranlar SatışFiyatı/CGT için en büyük ortalama hata %44.8, SatışFiyatı/ DWT için en büyük orta- lama hata %49.7, SatışFiyatı/GT için en büyük ortalama hata %28.4 olarak bulunmuştur. Bu çalışmada GT’a bağlı elde edilen ikinci el fiyat modeli, diğer iki değişkene göre çok daha iyi sonuç vermiştir. Tüm veriler incelendiğinde 179.000 DWT ve üzeri olan gemilerin (n=19) satış fiyat- larının modeli etkilediği gözlemlenmiştir. CGT ile yapılan modelde ise, daha iyi bir yaklaşım beklenirken, OECD’nin CGT formülü gereğince, gemiye ait GT büyüyünce, CGT katsayısı aynı oranda yükselmemektedir. CGT’ nin tanı- mında belirtildiği gibi gemi inşa işinin karmaşık yapısını, diğer parametrelere göre daha iyi tanımlamasına rağmen, Panamax ve Capesize gemilerde GT’a ait ikinci el fiyat modeli çok daha iyi sonuç vermektedir. Üretimde çok önemli bir öneme sahip olan CGT’nin, Handysize ve Handmax gemilerinin ikinci el fiyatının belirlenmesinde önem arz ettiği bilinmektedir (Keskin ve Barlas, 2015), ancak Panamax ve Capesize gemilerde bunu söylemek mümkün değildir. Ayrıca yaşlı gemilerde tüm fiyat tahmin modelleri daha iyi sonuç vermektedir. Fiyat modelleri, ikinci el Panamax ve Capesize sını- fına giren kuru dökme yük gemilerinin yaklaşık değerleri hakkında bir öngörü sağlamaktadır. Bu hesap yapılırken, hesaba katılamayan bilgiler olduğu unutulmamalıdır; satış öncesi gemi hal kontrolünün sonucu, inşa yeri ve ana makinesi model oluşturulurken hesaba katılmamıştır. Fiyat modelleri ile gemilerin değerleri öngörülebilir ancak daha düzenli ve detaylı satış kontrol verileri kullanılarak daha doğru biçimde tahmin edebilecek bir model üretilebilir. Bu çalışmadan sonra yapılacak çalışmalara örnek olarak, geminin hurda değerinin ve satış öncesi gemi hal kont- rollerin bir şekilde ilave edilmesi gerektiği sonucu elde edilmiştir. Bu çalışmadan sonra yapılacak çalışmalara yol göstermesi açısından, geminin inşa edildiği ülke/tersane, geminin klası, geminin ana makinası, vb. parametreler fiyat modeline dahil edilebilir. Yaşlı gemiler için olası söküm geliri ve geminin durumu (kondisyonu) fiyat modeline eklenebilir. Ayrıca, ineer yaklaşım yerine, daha kapsamlı lineer olmayan bir model kullanılarak, fiyat modelin geliş- tirilmesi mümkündür. KAYNAKLAR - Alizadeh, A.H., Nomikos, N.K. 2007. Investment timing and trading strategies in the sale and purchase market for ships, Transportation Research Part B 41: 126–143. - Goulielmos, A.M., 2010. Did the price of second-hand ships follow a predictable path over the period 1976-2008?, International Journal of Shipping and Transport Logistics, Vol.2, No.4: 383-410. - Goulielmos, A.M., Siropoulou, E. 2006. Determining the duration of cycles in the market of second-hand tanker ships, 1976–2001: is prediction possible? International Journal of Bifurcation and Chaos, Vol. 16, No. 7: 2119-2127 - Kavussanos, M.G., 1997. The dynamics of time-varying volatilities in different size second-hand ship prices of the dry-cargo sector, Applied Economics, Vol.29, No.4: 433-443. - Keskin, M, Barlas, B., 2015. Parameters affecting the second hand handysize and handymax dry bulk carrier prices, Neta Sea Magazine, Sayı:16: 24-25. - Kou, Y., Liu, L., Luo, M., 2014. Lead-lag relationship between new-building and second-hand ship prices, Maritime Policy & Management, Vol.41, No.4: 303-327. - Li, E. 2013. Forecast of Second-hand Ship Price Based on Grey Theory, International Journal of u- and e- Service, Science and Technology, Vol.6, No:2: 115-124. - OECD, 2007. Compensated Gross Ton (CGT) System, OECD Directorate for Science Technology and Industry (STI). - Tsolakis, S.D., Cridland, C., Haralambides, H.E. 2003. Econometric Modelling of Second-hand Ship Prices, Maritime Economics & Logistics, Vol 5:347-377. - Wright, G., 2005. Market fundamentals, market sentiment and second-hand ship prices, International Journal of Transport Economics, Vol.32, No.1: 93-101. Şekil 9: 60,000-182,500 DWT arası kuru dökme yük gemileri için Satış Fiyatı/GT göre yapılan fiyat modelinin ikinci el satış fiyatlarıyla karşılaştırılması.