Tersane Dergisi 46. Sayı (Eylül-Ekim 2016)

tersane • eylül 2016 23 şimine ve kamaraların konumu ile genel yerleştirmeye bağlıdır. Örneğin bir megayatın boyutları büyüdükçe, makina gücü ve ölçüleri büyür, ağırlığı da artar. Alt güvertede bulunan ana makina ve yardımcı makinalar, geniş bir hacim gerektirdiklerinden ve yüksek ağırlıkla- rından dolayı, gemi ortasına yakın bir bölgede öngörü- len makina dairesi içine yerleştirilirler. Bunun sonucu olarak, büyük kamaralar, ana gürültü kaynaklarının çok yakınına konumlandırılmak zorunda kalırlar. Buna ek olarak yüksek hızlı yat eğilimi, daha güçlü ana ve yar- dımcı makinaların kullanılmasını gerektirir. Bunun sonu- cunda tekne ortamında daha yüksek gürültü düzeyleri ortaya çıkar. Bu nedenle gürültü kontrolünün sağlan- ması açısından klas kuruluşları konfor parametrelerine ses ve gürültü kriterlerini de eklemişlerdir. Kuşkusuz megayatları, sessiz ortamlara sahip olacak biçimde inşa etmenin, maliyetlerine önemli bir etkisi vardır. Etkin ve ekonomik gürültü kontrolü; yat tasarımının erken aşama- larında değerlendirilen ve geniş kapsamlı gürültü analiz ve önleme teknikleri ile yapısal değişiklikleri içeren akustik tasarımlarla sağlanır. Bu tip akustik tasarımlarla belirlenecek ses indirgeme tedbirleri alınmadığı sürece konfor klası limitlerini sağlamak güçleşir ve inşaat son- rasında yapılan iyileştirmeler yüksek ek maliyetlere yol açar, bununla birlikte genellikle çok etkin sonuçlar da elde edilemez [1, 2]. Her bir gürültü kaynağı, iki ayrı akustik kaynak ola- rak düşünülmelidir. Bunlardan ilki, makinanın bağlantı noktaları üzerinden yapıya aktardığı vibrasyonlar, diğeri ise kaynağı çevreleyen havaya aktardığı ses basınçlarıdır. İlk durumdaki enerji yapıya, ikinci durumdaki ise havaya aktarılır. Fakat bu enerjinin üçüncü iletim yolu ise, hava kaynaklı iletilen enerjinin tekrar yapıya aktarılarak yapı kaynaklı iletim şeklinde iletilmeye devam etmesidir (ikincil yapı kaynaklı iletim). Şekil 1’de bir ana makina- nın gürültü iletim yolları görülmektedir. Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinden kaynaklanan gürültü, fanlarda yaratılmakta ve hava kanalları yolu ile tüm bölümlere iletilmektedir. Dolayısıyla gürültü probleminin çözümünde üç aşa- malı teknik kullanılmalıdır: Problem öncelikle kayna- ğında çözümlenmeli; yani henüz sistemin (makina, cihaz veya tesisatın) konstrüksiyonu aşamasında sorun etkisiz hale getirilmelidir. Kaynağında tam olarak çözülemeyen gürültü problemi sistemin dış ortamdan yalıtılması ile çözülür; bunun için makinanın dış kısmının ve makina döşeklerinin/ yataklarının yalıtımının iyi yapılması gere- kir. Bunu makina dairesi ve diğer gürültü kaynaklarının bulunduğu kapalı mekânların iç duvarlarının (borda, perde, iç dip ve güverte altı yüzeyleri) tam yalıtımının yapılması izler. En son olarak zarar görebilecek kişi veya gruplar üzerinde tedbirler alınarak sağlık tehdidi en alt seviyeye indirilmelidir [2]. Det Norske Veritas’ın (DNV) bu konuya ilişkin olarak önerdiği sınır değerler 4. Bölümde sunulmuştur [3]. 1.2 Isıl Konfor İklimlendirme sistemlerinin amacı, kullanıldıkları ortamda bulunan insanlara hem sağlıklı hem de konforlu bir iç ortam havası sağlamaktır. İklimlendirme konu- sunda çalışan mühendisler, iklimlendirmenin yapılacağı ortam için en uygun sistemin seçiminde, bu sistemin performansı ve güvenirliliğinin yanı sıra, insanların iş verimini ve üretkenliklerini etkileyen ısıl konfor olgu- sunu da değerlendirmek zorundadırlar. Ancak insanların ısıl konfor algıları yaş, cinsiyet, vücut kütlesi, giyim, aktivite seviyesi, yetişilen coğrafya gibi birçok farklı parametreye bağlıdır ve bunları genel olarak Şekil 2’de gösterildiği gibi kişisel ve çevresel ısıl konfor paramet- releri olarak sınıflandırmak daha uygun olacaktır. Söz konusu parametrelere ayrıntılı olarak “2.2 Isıl Konfora İlişkin Standartlar” konusunda değinilecektir. İnsan vücudu kullandığı besinleri, teneffüs ettiği oksi- jen ile yakarak enerji üreten ve düşük sıcaklıklı ısı yayan, ayrıca mekanik iş üreten bir bio-termik sistem olarak düşünülebilir. Bu sistemin ürettiği metabolik enerji kon- veksiyon, kondüksiyon ve radyasyon ile duyulur ısı ola- rak çevreye atılır. Bunların yetersiz kalması halinde ise buharlaşma (terleme) ile gizli ısı olarak çevreye yayılır. İnsanın konfor algısı vücutta üretilen enerjinin çevreye atılan enerjiye eşit olmasına dayalıdır. Vücut, hayatî organların fonksiyonlarını sürdürebil- Şekil 1. Kaynak ve iletim yolu akustik modeli [2]. Yansımış hava sesi Hava sesi Doğrudan gelen hava sesi Gövde sesi Makine İkincil (sekonder) hava sesi