Tersane Dergisi 46. Sayı (Eylül-Ekim 2016)

28 tersane • eylül 2016 2.2.3. Konfor aralığının belirlenmesi ISO 7730 ve ASHRAE standardında konfor aralığı için sıcaklık sınırlarını belirlerken basitleştirilmiş bir grafik yöntem kullanılır. Bu yöntemin uygulanabilmesi için, aktivite seviyesi ve giysi yalıtımında kullanılan aralıklar, çoğunlukla büro çalışanları için geçerli olacak şekilde aşağıdaki gibi verilmektedir: • 1.0 met (oturur durum) < M < 1.3 met (ayaktaki durum) • 0.5 Clo (yazlık giyim) < I Clo <1.0 Clo (kapalı mekânda kışlık giyim) Şekil 6’da bu yöntemde kullanılan grafik sunulmuş- tur ve önerilen operatif sıcaklık aralıkları (taralı alan- lar) ortamı paylaşanların % 80’i için kabul edilebilir konfor bölgelerini ifade etmektedir. Grafikteki değerler hava hızının 0.2 m/s’yi geçmemesi halinde geçerlidir ve şekilde yer alan 0.5 Clo, yazlık giyim 1.0 Clo kışlık giyim için yaklaşık değerlerdir. Standartta tavsiye edilen en üst yaş termometre sıcaklığı 16.8°C’dir. Bununla birlikte alt nemlilik sınırı için deri ve göz kuruluğu, statik elektrik üretimi gibi ısıl olmayan konfor şartları da göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yüzden alt nemlilik sınırının % 30’un altına düşmemesi gerekmektedir [10]. 3. ISIL KONFOR MODELLERİ Vücut ve çevre arasındaki ısı geçişi hesaplamala- rında yaygın olarak kullanılan iki ısıl konfor modeli bulunmaktadır. Bunlar, Fanger’ın “sürekli rejim enerji dengesi modeli” ve Gagge’nin “iki bölmeli anlık enerji dengesi modelleridir” [11,12] . Her iki modelde de deri sıcaklığının ve deri yüzeyinden gerçekleşen ısı geçişinin vücut üzerinde düzgün dağılımlı oldukları varsayılmıştır. 3.1 Sürekli Rejim Enerji Dengesi Modeli Fanger tarafından geliştirilen bu model, insan vücudu- nun ısıl denge durumunda olduğu ve enerji depolamasının ihmal edilebileceği varsayımına dayanmaktadır [11]. Vücut deri ile sınırlandırılmış üniform bir sıcaklığa sahip bir kontrol hacmi olarak kabul edilir. Bu nedenle titreme ve kan akış hızı gibi fizyolojik denetim mekanizmaları dikkate alınmaz. Sıcaklık zamana göre sabit kabul edi- lir. Isı depolaması yoksa, vücut tarafından üretilen ısı vücuttan olan ısı kayıplarına eşit olmalıdır. Bu ısı dengesi aşağıda verilen Denklem (5) ile ifade edilebilir. Bu bağıntıda, M = Metabolik ısıl enerji üretimi, W/m 2 W = Yapılan mekanik iş, W/m 2 Q sk = Deriden olan toplam ısı kaybı, W/m 2 Q res = Solunum ile olan toplam ısı kaybı, W/m 2 C+R = Deriden duyulur ısı kaybı, W/m 2 E sk = Deriden toplam buharlaşma ısısı kaybı, W/m 2 C res = Solunum ile olan taşınım ısı kaybı, W/m 2 E res = Solunum ile olan buharlaşma ısı kaybını, W/m 2 ifade etmektedir. 3.2 İki Bölmeli Anlık Enerji Dengesi Modeli Gagge’nin geliştirdiği bu modelde, Şekil 7’de görül- düğü gibi insan vücudunun tümü iç içe geçmiş iki silindir olarak düşünülür [12]. Dış silindir deri tabakasını, iç silindir ise vücudun iç kısmını (kaslar, iç organlar, iskelet) temsil eder. Bu modelde, dış silindirden ortama duyulur ve gizli ısı transferinin gerçekleşmesinin yanı sıra, iç silindir ve dış silindir arasında da ısı ve kütle transferi olmaktadır. Fanger tarafından geliştirilen modelde ise “iç Tablo 2. Metabolik Aktivite Seviyesi değerleri [9] Aktivite Metabolizma Hızı ( W/m 2 ) ( met ) Uyuma 40 0.7 Yatma 46 0.8 Oturma 58 1 Ayakta Durma 70 1.2 Hafif Aktiviteler (alışveriş- yemek vb.) 93 1.6 Orta Aktiviteler 116 2 Ağır Aktiviteler (spor yapmak vd.) 350 6 Şekil 6. Operatif sıcaklık ve nem için kabul edilebilir aralıklar [6] (5) makale