Tersane Dergisi 62. Sayı (Şubat 2020)

22 Tersane / Şubat 2020 tersanedergisi.com.tr TEKNİK TANITIM TAŞINABİLİR GAZ DEDEKTÖRLERİ İ ş güvenliği standartlarının gittikçe geliştirildiği, yaşanan olumsuz örneklerden çıkarılan derslerle şekil- lendirilen yeni regülasyonlar ve hayat değerinin öneminin bir bilinç olarak iş dünyasında yer edinmesi, gaz dedek- törleri gibi bir ürünü en kritik öneme sahip konuma yükseltmiştir. Kolay anlaşılır olmasına özen gös- tereceğimiz bu yazımızda, taşınabilir / portatif gaz dedektörlerini inceleyece- ğiz. Rengi ve kokusu olmayan patlayıcı ve zehirli gazlar, eski çağlardan beri kapalı alanlarda çalışan işçilerin kabusu olmuş, bir çoklarının hayatını kaybetmesine yol açmıştır. İlk gaz dedektör- leri madenler için icad edilmeye çalışılmıştır. En eski yöntem işçi- lerden birinin başının üstünde bir meşale ve ıslak battaniyelere sarılı olarak önden ilerlemesi şeklindedir. Bu genelde patlayıcı gaz bulunan alanla karşılaşınca bir işçinin yaralanması ya da ölümü ile sonuçlanır, bir çok işçinin kurtulması ise yöntemi kabul edilir kılardı. Yine 19. Yüzyıl içerisinde sık kullanılan diğer bir yöntem, madenlere sürekli öten kuş türü olan kanaryaların götürülerek, mahale zehirli / patlayıcı gaz sızması ya da oksijen azlığı durumunda, kanarya- ların ötmesinin durması ya da ölmeleri bir alarm olarak değerlendirilip, bölge acilen boşaltılırdı. Cihazlara dayalı ilk gaz dedektörü ise 1815 yılında ingiltere’ de Sir Hum- phry Davy tarafından geliştirilen “ Davy Lamp “ olarak bilinen icaddır. Patlama önleyici bir yapıya sahip bu lambanın alev boyu normal havada belli bir seviyeye ayarlandıktan sonra , metan gazının artışıyla yükselip, oksijen azlığı ile ise alevin boyu kısalmaktaydı. Bu tarihten 100 sene sonra ise, günü- müzde kullanılan elektronik gaz dedek- tör sensörlerinin ataları icad edilmeye başlanmış, şimdiki modern ürünlere ulaşılmıştır. Gaz dedektörleri, minik bir tele- fon boyutuna kadar indirilerek, çeşitli tiplerde taşınabilir hale getirilmiş, kul- lanım yerlerine göre sensörlerle donatı- larak, insan hayatını korumaya yönelik olarak piyasada yerini almıştır. Tek sensörlü ya da çoklu sensöre sahip modeller şek- linde üretilmektedir- dir. Gaz dedektörleri hem sabit sistemler, hem de taşınabi- lir modeller olarak, gemilerde kullanıl- maktadır. Sabit sistemler tankerlerde, LPG gemilerinde mutlaka mevcut iken, taşınabilir modeller ise, tüm gemilerde kural gereği bulundurulması gereken emniyet ekipmanlarıdır. IMO, Kasım 2014’ de, SOLAS Regu- lation XI-1/7’ deki, “ Tüm gemilerin taşı- nabilir gaz dedektörü bulundurması “ maddesinin mecburi olmasını içeren düzeltmeyi onayladı. Buna göre, her gemi aşağıdaki gaz- ları ölçebilen en az bir adet taşınabilir Atmosfer Test Cihazı bulundurmak zorundadır. CONTROL TECHNIC Elektrik Ltd. Şti. / Ömer Aydın