Tersane Dergisi 70. Sayı (Mart 2022)

20 TERSANE • Mart / 2022 Gemilerde farklı voltaj seviyesinde, birbirinden galva - nik olarak izoleli elektrik dağıtım panoları bulunmaktadır. Bunlar, Main Switchboard 380/440V, 110/220V, Emer - gency Switchboard 380/440V, 110/220V, 24V DC Battery Switchboard’ lardır. Her bir panelin izolasyonunun sürekli ölçülmesi, ayarlanan set noktasının altına düşen değerlerde alarm alınması gerekmektedir. Bu işlemler için özel imal edilmiş Insulation Monitor cihazları kullanılmaktadır. Bu cihazların ölçüm girişlerinden biri ölçülecek fazlara, diğer girişi de gemi bünyesine bağlanarak, sürekli bir ölçüm sağlanmış olur. Insulation Monitor cihazlarının skalalarında okunan değerler mega - ohm birimindendir. Tam kaçaklarda gösterge ibresi tam sapar ve sıfır değerini gösterir. Skalanın diğer tarafı ise sonsuz değeri ve biraz gerisi, 5 megaohm, bazen de modeline göre 10 megaohm olabilir. Daha yüksek değerler sorun çıkartmayacak emniyetli değerler olduğundan gösterge skalasında bulunmaz ve ölçülmeleri gerekmez. Bu yüksek değerlerin en sonunda sonsuz işareti bulunur. Gemilerde meydana gelen kaçaklar hem insan haya - tını, hem de tüm elektrik makinelerini tehdit ederler. Bu yüzden tespit edilen kaçakların hızla giderilmeleri için harekete geçilmesi gerekmektedir. KAÇAK AKIMLARIN TESPITI Mevcut kaçak akımlarının tespiti yapıldıktan sonra (Insulation Monitor tarafından), giderilmeleri için de gere - ken prosedürlerin izlenerek, kaçakların nereden geldikleri, hangi sistemlerin buna neden oldukları da bulunmalıdır. Bunun için ilk adım devre dışı bırakma metotudur. Bu işlemde, insulation monitor ünitesinin bağlı olduğu paneldeki alıcıların tüm besleme sigortalarının mümkünse tamamı "Off" durumuna yani "Açık" duruma getirilir. Kaçak değerinin kaybolup kaybolmadığı kontrol edilir, ki, gösterge normale dönmüş ve kaçak göstermiyor olmalıdır. Bu aşamadan sonra, göstergenin değeri izlenerek, "Off" konumundaki sigortalar tek tek "On" durumuna alınır. Monitörün kaçak akıma bağlı olarak gösterdiği düşük izolasyon değerinin kaynağı, bu yöntemle yakalanır. Kaçak olduğu netleştirilen hatlar sistemden ayırılarak, test tüm sigortalar için tekrarlanır. Daha sonra ise, kaçak olan hat - ların beslediği sistemlerle ilgili çalışmalar yapılıp, kaçağa neden olan alt sistemler bulunur, düzeltilmeleri sağlanır. HANGI DEĞERLER KABUL EDILMEZ / EDILIR? Pratikte elektriksel bir komponentin, kabul edilebile - cek en düşük izolasyon değeri, megaohm cinsinden olmak üzere, çalışma voltajının (kV olarak) 3 katı şeklinde kabul edilir. Örneğin, 380V AC ile çalışan bir elektrik motoru - nun, en düşük 1,14 megaohm izolasyon direnç değerine sahip olması gerekmektedir. Fakat aslında her komponent grubunun IEEE ( Institute of Electrical and Electronics Engineers ) tarafından tavsiye edilen minimum izolasyon direnci hesaplama formulü vardır. Buna göre AC ve DC döner makineler için (Motorlar, alternatörler) Rm = kV + 1 Rm = Tavsiye edilen en düşük izolasyon direnci - megaohm kV = Makine çalışma voltajı – kilovolt Uygulamada, yukarıdaki formül sonucuna yaklaşmış olan elektrik makinelerinin bakımları planlanmalı ve izolas - yon dirençlerinin yükseltilmeye çalışılmaları gerekmektedir. Kaçak akımların oluşmasına sadece elektrik motor - ları ya da componentleri neden olmaz, bazen kabloların da izolasyonlarının çok düştüğü, mutlaka yenilenmeleri gerektiği durumlara rastlanabilir. Kabloların izolasyon TEKNİK