Gemi Mühendisleri Odası’nın 45. Dönem Yönetim Kurulu’nda Genel Sekreter olarak göreve baÅŸlayan, 2017 yılı Nisan ayında ise Yönetim Kurulu BaÅŸkanlığını devralan Salih Bostancı ile GMO’nun çalışmalarını ve gemi inÅŸa sanayiinin durumunu konuÅŸtuÄŸumuz bir söyleÅŸi yaptık. Bostancı, dünya deniz ticaretinin geliÅŸim göstermesi ve Avrupa’daki küçük tanker, koster filosunun yaÅŸlanmasının Türk tersanelerine olumlu yansıyabileceÄŸini belirterek; “Sülfür ve ballast suyu yönetimi gibi düzenlemelerde, Avrupalı armatörlerin teknoloji ve dizayn konularındaki hassasiyetlerini karşılamamız durumunda geçtiÄŸimiz yıllarda olduÄŸu gibi yine söz sahibi olabiliriz” dedi.

TERSANE: GMO’da son dönemde yaÅŸanan geliÅŸmeleri kısaca anlatabilir misiniz?

SALIH BOSTANCI: Genel olarak bakmak gerekirse; GMO 45. Dönem Yönetim Kurulu öncelikle her üyesine ulaÅŸabilen, meslek deÄŸer ve temellerini koruyan ve yücelten bir meslek odası olma yolunda emin adımlar atmak amacıyla çalışmalar yapmaktadır.

Yönetim Kurulu Genel Sekreteri olarak baÅŸladığım ve Nisan 2017’den itibaren de Yönetim Kurulu BaÅŸkanı olarak içinde bulunduÄŸum 45. Dönem Oda Yönetimi olarak birçok yeniliÄŸe imza attık ve atmaya da devam edeceÄŸiz.

Bunlara örnek vermek gerekirse: Oda sosyal medya kanallarının geniÅŸletilmesi ve etkinleÅŸtirilmesi; Teknik Kongremizin uluslararası boyuta çıkarılması; Genç GMO yapılanmamız; “Bir ajanda bir fidan” sosyal sorumluluk projemiz; oda tarihinde bir ilk olarak Kadın Komisyonu kurulması; oda üyelerimizin sosyal hayatlarına ufak da olsa bir katkı koymak için 40’ın üzerinde firma ile indirim anlaÅŸması yapılmasını sayabilirim.

Bunların yanında odamızın yapılanmasında dev bir adım atılarak Yalova ÅŸubemizin açılması ve Ankara irtibat büromuzu temsilcilik düzeyine çıkarılmasıyla geliÅŸen olaylara karşı örgüt yapımızı büyütmeye devam ediyoruz.

TERSANE: Türk gemi inÅŸa sektörü açısından 2017 yılını deÄŸerlendirebilir misiniz?

SALIH BOSTANCI: Hepimizin bildiÄŸi üzere 2008 yılında baÅŸlayan küresel kriz maalesef devam ediyor. Bunu boÄŸazlarımızdan geçen gemi sayıları ve dünyadaki ekonomik göstergeler de teyit ediyor. Krize raÄŸmen gemi inÅŸa sektörümüz ayakta kalma çabalarını sürdürüyor. Bu krizi aÅŸmada, devletimizin yerinde bir stratejik planı ile askeri gemilerin sivil tersanelerde yapılması önemli bir destek oldu. Bu sayede yetiÅŸmiÅŸ iÅŸ gücünü kaybetmeden bazı tersanelerimiz bu projeleri yaparak ayakta kaldılar. Bununla birlikte askeri gemilerdeki yerli ürün kullanımı politikası sayesinde yan sanayimizin geliÅŸmesine de önemli katkı saÄŸlandı. Ä°lave olarak birçok tersanemizin tamir, bakım, onarım faaliyetlerine yönelmesi ve bu alanda yatırım yapması sayesinde, bugün ülkemizde yıllık ortalama 1500 geminin tamir ve bakımı yapılıyor. Bu yatırımlar sonucu ülkemiz Akdeniz çanağında bakım onarım faaliyetlerinde lider konuma geldi.

Yeni gemi sipariÅŸ defterine bakıldığında da çok iyi bir yıl geçirmediÄŸimizi söyleyebilirim. BaÅŸlıca etkenlere deÄŸinmek gerekirse; proje finansmanında teminat problemleri, ülkemizin içinde bulunduÄŸu coÄŸrafyada yaÅŸanan huzursuzluklar ve yaÅŸanan darbe giriÅŸimi sektörün sipariÅŸ almasında olumsuz etki yaratmış olsa da, tersanelerimiz adeta kültür elçisi gibi ülkemizi tanıtmış ve mevcut durumun gerçeÄŸini yurtdışındaki müÅŸterilerine anlatmış ve anlatmaya devam etmektedir.

Gemi inÅŸa sanayinin kalkınması için önemli bir nokta da tersanelerin birleÅŸmesi ve finansal altyapısının kuvvetlenmesinden geçiyor. 2017 yılında MÄ°LGEM projeleri için özel sektör tersanelerimizin konsorsiyum oluÅŸturarak ihaleye girmesi gelecek için umut verici.

2017 yılında teslim edilen MÄ°LGEM projeleri ile ihalesi yapılan askeri projeler, bununla bilirlikte ülkemizin savunma sanayisinde kendi tasarımı ile kendi gemisini yapan ülke olmasının yanı sıra bu projelerin yurtdışına, gerek SSM olarak gerekse özel sektör tersanelerin ihracat yapması yönündeki çalışma ve giriÅŸimleri, geleceÄŸimiz için önemli adımlar olarak görüyorum.

TERSANE: Türk gemi inÅŸa sektörü 2018’de neler yapabilir? Hedefler, beklentiler neler?

SALIH BOSTANCI: Denizcilik, tarihler boyu medeniyetlerin geliÅŸmesinde ve idamesinde çok önemli bir paya sahip olmuÅŸtur. “Denizlere hükmeden ticarete hükmeder, ticarete hükmeden de tüm dünyaya hükmeder” savı bu mesleÄŸin önemini adeta özetlemektedir.

Ekonomik göstergeler ve endekslere bakıldığında, navlun fiyatlarındaki artış ve bu artışın süreceÄŸi düÅŸünülüyor. Bu durum, denizcilik sektörünü canlandıracak ve sonucunda gemi inÅŸa sektörüne yansımaları görülecektir.

Dünya deniz ticaretinin geliÅŸim göstermesi, Avrupa’daki küçük tanker ve koster filosunun yaÅŸlanması, Türk tersanelerine olumlu yansıyabilir. Sülfür ve ballast suyu yönetimi gibi düzenlemelerde, Avrupalı armatörlerin teknoloji ve dizayn konularındaki hassasiyetlerini karşılamamız durumunda geçtiÄŸimiz yıllarda olduÄŸu gibi yine söz sahibi olabiliriz. Önümüzdeki dönemde yeni kural ve düzenlemelerle uyumlu gemi inÅŸa eden tersaneler ve ülkeler ön plana çıkacaktır. DüÅŸünün ki, dünyadaki gemi sipariÅŸinin yüzde 80’ini dünyadaki tersanelerin sadece yüzde 20’si karşılıyor. Türkiye’nin de denizcilik firmalarının isteklerini karşılaması durumunda bu pastadan pay almaması için hiçbir neden yok. GMO olarak bu süreçte üzerimize düÅŸen tüm görevleri tam anlamıyla yerine getirmeye hazır olduÄŸumuzu belirtmeden geçmek istemiyorum. Özellikle yeni regülasyonlardan dolayı bu yıl tamir bakım sektöründe önemli bir hacim artışı olacağını düÅŸünüyorum.

Gemi inÅŸa sanayimizin hedefi özel amaçlı spesifik gemiler, savaÅŸ gemileri ve yolcu gemileri olmalıdır. Kriz öncesinde 2 milyar doların üzerinde ihracat yapan bir sektörümüz, 2017 yılında yaklaşık 1 milyar 250 milyon dolar seviyesinde ihracat rakamlarına ulaÅŸtı. 2018 yılında 2 milyar dolar seviyelerini tekrar yakalayabiliriz. GMO olarak Türkiye’de yapılan gemilerin proje tescillerini yapıyoruz. 2016 yılında 780 gemi projesi onaylandı. Bu sayı 2017 yılında 1014’ü buldu. Artışın devam edeceÄŸini düÅŸünüyorum ve 2018 yılında 1500 gemi proje tescilini yakalayacağımıza inanıyorum.

TERSANE: GMO, 2017 yılında neler yaptı?

SALIH BOSTANCI: 2017 yılı GMO için gerçekten verimli bir yıl oldu diyebilirim. Rutin faaliyetlerin yanı sıra komisyon çalışmalarına hız kesmeden devam ettik ve üyelerimize olabildiÄŸince yakın olmaya çalışarak mesleÄŸimize daha fazla deÄŸer katmak için kendileri ile istiÅŸareler ettik.

Öncelikli olarak Ar-Ge ve inovasyon konularında, odamızdan tescilli dizayn ofislerimiz ile sektörümüze bilgilendirme seminerleri düzenleyerek bu konuda farkındalık oluÅŸmasında katkı saÄŸladık ve saÄŸlamaya da devam edeceÄŸiz.

Bir meslek odasının en deÄŸerli birimlerinden olan sürekli eÄŸitim merkezimiz, odamızda faaliyetlerine aktif ÅŸekilde GEMÄ°SEM çatısı altında devam ediyor. Övünerek bahsetmek isterim ki, GEMÄ°SEM sektörümüzün ihtiyacı olan birçok konuda eÄŸitim ve seminerler düzenledi. Mesleki teknik program eÄŸitimlerinden, bilgilendirme seminerlerine, teknik sunumlardan mesleki eÄŸitimlere kadar birçok konuda düzenlediÄŸimiz 44 adet eÄŸitim faaliyetimize yaklaşık 850 üyemiz katılım saÄŸlayarak bu eÄŸitimlerimizden faydalandı. EÄŸitimlerimiz sonunda ilgili sertifikalar kendilerine teslim edildi. Ayrıca Adalet Bakanlığı BilirkiÅŸilik Daire BaÅŸkanlığı’nın yeni tebliÄŸi kapsamında odamıza bilirkiÅŸi temel eÄŸitim yetkisi alındı ve merkez dahil Antalya ve Ä°zmir ÅŸubelerimizde eÄŸitimler verildi.

Bunların yanı sıra, “Gençlerle yola devam” sloganımızın hakkını vermek için her zaman öÄŸrencilerimizin ve mezun olarak mesleÄŸe adım atan meslektaÅŸlarımızın yanında olmaya devam ediyoruz. BildiÄŸiniz üzere, ülkemizde 4 adet güzide üniversitemizde Gemi MühendisliÄŸi eÄŸitimi veriliyor. Bu sene ilk defa mezuniyet törenlerinde oda tanıtım standı ve mezuniyet hatırası alanı oluÅŸturarak genç meslektaÅŸlarımızın mezuniyet heyecanını paylaÅŸtık ve GMO ailesine “hoÅŸ geldiniz” mesajımızı ilettik.

Gemi MühendisliÄŸi Haftası kapsamında, 63. kuruluÅŸ yıldönümü kutlamalarına Ankara’da üyelerimizle toplanarak baÅŸladık. Devamında 5. ÖÄŸrenci Çalıştayı ve sektörümüze yönelik panellerle devam ettik. Ardından Oda Gala Gecesi’nde UlaÅŸtırma, Denizcilik ve HaberleÅŸme Bakanımız ve üyemiz Sayın Ahmet Arslan, Milli EÄŸitim Bakanımız Sayın Ä°smet Yılmaz, bir çok üst düzey bürokrat ve protokol ile birlikte 700’ün üzerinde üyemiz ve ailelerinin katılımıyla kutlamalarımızı tamamladık. Bizler için bu senenin ayrı bir önemi var. BaÅŸbakanımız Sayın Binali Yıldırım, meslekte 40. yılını doldurması dolayısıyla bir plaket alacaktı. Ancak kendisi son anda zorunlu program deÄŸiÅŸikliÄŸinden dolayı katılamadı. Plaketini, gelini Sayın Ä°lknur Yıldırım’a kendilerine iletmek üzere takdim ettik.

TERSANE: GMO’nun 2018’e yönelik planları, projeleri, hedeflerini anlatabilir misiniz?

SALIH BOSTANCI: 2018 yılının öncelikli olarak ülkemize hayırlı olmasını birlik ve bütünlüÄŸümüzün pekiÅŸeceÄŸi bir yıl olmasını diliyorum. 2018 yılında öncelikli olarak çağımızın gereÄŸi olan elektronik onay sistemi ile yazışmaların elektronik ortama taşınmasının saÄŸlanması için alt yapı yatırımı yapılması bu sayede kağıt kullanımını azaltarak doÄŸamızı korumaya katkı saÄŸlamayı hedefliyoruz. Bunun dışında ülkemiz ve denizciliÄŸimiz için en önemli konulardan biri olan yerli üretim ve yan sanayiinin geliÅŸmesi için “YerlileÅŸtirme Komisyonumuzun” uzun süredir çalışmalarını yaptığı GMO EXPO adı altında yerli ürün fuarı düzenlenmesi çalışmalarımız devam ediyor.

Odamızın yayını olan “Gemi ve Deniz Teknolojisi” dergimizi, tamamen bilimsel içerikli bir dergi haline getirdik ve periyodunda çıkması için yoÄŸun çaba sarf ediyoruz. Dergimiz çok kısa zamanda ULAKBÄ°M ve TÜBÄ°TAK TR dizininde yerini alacaktır. Bununla birlikte dergimiz artık online dergi ÅŸeklinde yayınlanmaktadır. Kısa süre içerinde uluslararası tanınır bir dergi olmasını hedefliyoruz.

Odamızın iktisadi iÅŸletme kurarak baÅŸta zorunlu iÅŸ başı eÄŸitimleri, Ar-Ge konusunda danışmanlık ve kuluçka merkezi hizmetleri, üyelerimiz ve vatandaÅŸlarımıza hizmet edecek bir sosyal tesis iÅŸletilmesi ve Mesleki Yeterlilik Kurumu’nun zorunlu eÄŸitimlerinin verilerek sektörümüze katkı saÄŸlayacak bir yapı kurulması, yeni bir yol açacaktır. Bu sayede üyelerimize oda bünyesinde de çalışma imkânı saÄŸlamış olmanın yanı sıra maddi olarak da odanın güçlenmesini saÄŸlamayı hedefliyoruz Bununla birlikte üyelerimiz tarafından oda faaliyetlerinin izlenemesi, odanın hangi faaliyetlerde bulunduÄŸunun duyurulması için sosyal medyanın etkin kullanımını saÄŸladık ve artırmak amacıyla GMO mobil uygulamaya geçiÅŸ çalışmalarımızı bu yıl tamamlayacağız. Çalışan üyelerimize yönelik bir iÅŸ sözleÅŸmesi örneÄŸinin hazırlanması çalışmalarımız da devam ediyor.

TERSANE: Dünyada ve Türkiye’de gemi inÅŸa sanayiinin genel durumu nedir? Size göre bu alandaki eksikliklerimiz, avantajlarımız nelerdir?

SALIH BOSTANCI: Çin, Japonya ve Güney Kore dünya gemi inÅŸa pazarını etkileyen ana ülkeler olarak sayılabilir. Son yıllarda Vietnam ihmal edilemeyecek düzeyde potansiyele sahip ülke olarak dünya gemi inÅŸaatında yer almaya baÅŸladı. Asya’nın dışında tek önemli gemi

inÅŸa merkezi Avrupa. Gemi Ä°nÅŸa sanayi, dünyada seri üretime dayalı bir endüstri olarak deÄŸerlendiriliyor. Türkiye, bu baÄŸlamda gemi yapımında geliÅŸmiÅŸ ülkelere göre farklılık gösteriyor. Seri üretim gemi yapamıyor olmamız bir bakıma pratik zorlukları beraberinde getiriyor. Seri üretim yapan tersaneler, gemi inÅŸa talebinin düÅŸük olduÄŸu zamanlarda yatırımlarını minimumda tutup, sipariÅŸ aldıklarında üretim alanlarını büyütmeden üretim sistemlerini düzenleyerek kapasitelerini hızla arttırabiliyor. Gemi inÅŸa, istihdam yaratıcı bir sektör olsa da verimlilik en önemli etken olarak ortaya çıkıyor. Özellikle Avrupa ve Japon tersaneleri üretim hatlarını robot ve benzeri imkânlarla donatarak iÅŸgücünü azaltırken verimliliÄŸi de arttırmayı hedefliyor. Ülkemizde de buna yönelik çalışmaların yapılması genç nüfus ortalamamızı da göz önünde bulundurduÄŸumuzda önümüzdeki yıllarda rekabet ÅŸansımızı daha da arttıracaktır.

Dünyadaki örneklerinden de görüleceÄŸi üzere tersanelerin varlıklarını sürdürmesi, iç pazar gemi inÅŸaatının geliÅŸmiÅŸliÄŸiyle doÄŸrudan iliÅŸkilendirilir. Sektörün duraÄŸan olduÄŸu dönemde iç pazara gemi üretmek endüstrinin devamı ve geliÅŸmesi için önemlidir. Tersanelerimizin Deniz Kuvvetlerimize yapmış olduÄŸu gemiler, yaÅŸamsal açıdan önem arz ediyor. Özel bankaların, kredi, finansal kiralama veya ticari borçlanma konularında isteksiz oluÅŸları sektörde geliÅŸimin kısa vadede önündeki engellerden biri olarak göze çarpıyor. Bunu aÅŸmanın yolu ise kurumsal geliÅŸmeyi saÄŸlamaktan geçiyor. Avrupa merkezli Damen, Fincantieri ve Navantia tersanelerinin yaptığı gibi belli gruplar altında birleÅŸme saÄŸlanması gerekiyor. Bu tür birleÅŸmeler tersanelere hareket kabiliyeti saÄŸlayacağı gibi finansal sistemlerden de yararlanma kapısını aralayacak yegâne yollardan biri olarak önümüze çıkıyor. Borsaya açılma veya hisse senetlerinin halka arzı az rastlanılan bir yöntem gibi görünse de bu süreçte tersanelerin ihtiyacı olan finansman bu ÅŸekilde saÄŸlanabilir.

TERSANE: Size göre gemi inÅŸa sanayiinin geliÅŸmesi için yapılması gerekenler nelerdir?

SALIH BOSTANCI: Tersane sektörü, Kore örneÄŸinden de görüleceÄŸi üzere desteklendiÄŸi ve geliÅŸtirildiÄŸi bütün ülkelerde önemli bir istihdam potansiyeli yaratan emek yoÄŸun bir sektör. BulunduÄŸu ülkeye yabancı sermayeyi davet etmesiyle beraber ciddi bir döviz girdisi saÄŸlayan, yan sanayiini sürükleyen ve geliÅŸmesini saÄŸlayan, teknoloji transferini cezbeden, ülke savunmasına hizmeti nedeniyle “stratejik önem” taşıyan, yüksek oranda istihdam yaratan ağır bir sanayi kolu. Gemi inÅŸa sanayimizin küresel ölçekte rekabet etme ÅŸansı ve ülkemiz ekonomisine daha fazla katkı saÄŸlama olasılığı devlet teÅŸvik politikasında öncelikli sektör olmasından geçiyor. Sektörün yönlendirmesi doÄŸrultusunda çevreye duyarlı ve yakıt tüketimi düÅŸük gemi üretimine yönelik yatırımlara ve Ar-Ge çalışmalarına destekte bulunulmalı. Gemi inÅŸa tersanelerinin rekabet üstünlüÄŸünü ele geçirmesi için birleÅŸerek büyümeleri saÄŸlanmalı. Çelik sac ve boru alımında Çin’de olduÄŸu gibi belli destekler getirilmeli. Devler desteÄŸiyle birlikte kriz nedeniyle tamamlanmamış gemiler, yeni nesil “Eco Ships” gemiler olarak tamamlanmalı. Tersane çalışanları için vergi ve SGK’ya yönelik teÅŸvikler getirilmeli.

Biz gemi mühendislerinin de sektörün dinamoları ve bilgi bankaları olarak, teknolojik geliÅŸimleri takip edip ülkemizdeki eksik gördüÄŸümüz malzeme, ekipman vb. konularda kendimizi geliÅŸtirmemiz, bu konularda yönlendirme ve atılım yapmamız gerektiÄŸini düÅŸünüyorum. Türk mühendisleri olarak tasarım ve Ar-Ge çalışmalarına öncülük ederek bu konuda sektörümüze katkı saÄŸlamalıyız. Ülkemizde ki en önemli konulardan biri olan markalaÅŸma problemini Türk tasarım ve Ar-Ge faaliyetlerinin artması sayesinde aÅŸacağımızı düÅŸünüyorum.

Denizcilik sektörünün geliÅŸmesinin hepimizin birinci sorumluluÄŸu olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Bu sorumluluÄŸumuzu yerine getirmek için bir olup, birlikte çok çalışmalıyız. Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün bir sözünü hatırlatmak istiyorum “Birlik ve Beraberlik; ölümden baÅŸka her ÅŸeyi yener.”