21 Kasım 2014 | DOSYA 35. Sayı (Kasım-Aralık 2014)

Gemi ve endüstriyel elektrik sistemleri birbirinden tamamen farklı olmasına rağmen, Türkiye’de gemi elektriği ile ilgili işleri, genel olarak endüstriyel elektrik konusunda uzmanlaşmış firma ve kişiler üstleniyor. Ancak son yıllarda gemi inşa sanayiinin gelişimine paralel olarak, gemi elektriği konusunda uzmanlaşan firma ve kişiler de artmaya başladı. Dosyamızda da bu uzmanlardan; Senkron Elektromekanik Genel Müdürü Erhan Ak ile yaptığımız röportaja, Control Technic’ten Ömer Aydın’ın “Türkiye’nin Gemi Elektrik Sistemleri Bakım Onarımında Pozisyonu ve Kapasitesi” başlıklı yazısına, Demo Marine Genel Müdürü Fikret Kır’ın “Gemi Elektrik Tesisatlarında Yangından Korunmak” başlıklı makalesine ve Çözüm Kablo’dan Emre Uşarel’in deniz araçları için kablo seçimini anlattığı yazısına yer veriyoruz…
Senkron Elektromekanik
Senkron Elektromekanik, 1996 yılında Gemi Elektriği konusunda faaliyet göstermek üzere kurulmuş bir firma. Kuruluşundan bu yana birçok önemli projeye imza atan Senkron Elektromekanik, son dönemde daha çok ithalat ve ürün satışına odaklanmış durumda…
Gemi Elektriği konusunda faaliyet göstermek üzere 1996 yılında kurulan Senkron Elektromekanik, kuruluşundan bu yana birçok büyük ve prestijli projede yer aldı. Yeni inşanın yanında bakım-onarım konusunda da sektöre uzun yıllar hizmet veren firmanın ilk büyük projesi, dünyanın en büyük yüzer havuzu SUPER BACINO oldu. Havuzun tüm elektrifikasyonu, otomasyonu ve kreynleri Senkron Elektromekanik tarafından tamamlandı. Türkiye’deki ilk off shore projesi olan SCRABEO-7’nin conversion işi de bu havuzda yapıldı. SCARABEO-7 Projesinin elektrik taahhüt işlerini ise İtalyan Piaggio & Figli firmasıyla birlikte Senkron elektromekanik üstlendi. Projenin İtalya ve Mısır’daki test ve devreye alma işi de firma tarafından gerçekleştirildi.



Senkron Elektromekanik Genel Müdürü Erhan Ak


Türkiye’de inşa edilen en büyük gemi olan M/V TAŞKENT (75.000 DWT)’in elektrik montaj ve tesisat işlerini de gerçekleştiren Senkron Elektromekanik, Dubai’de inşa edilen dünyanın en büyük yatı M/Y PLATINUM’un da tüm elektrik taahhüt işleri, panolarının imalatı, dizayn, mühendislik ve projelendirilmesini yaptı.
UM Tersanesi’nde yapılan 8 adet 900TEU konteyner gemisinin elektrik taahhüt, mühendislik, ekipman sağlanması ve panolarının üretilmesi işlerini Hollandalı Eekels Elektrotechnik firmasıyla birlikte yürüten Senkron Elektromekanik, burada başlayan işbirliği sonucu Hollandalı firmayla bir ortaklık yaparak SENKRON & EEKELS LTD. firmasını kurdu.
Son dönemde taahhüt işlerini geri plana iten ve daha çok ithalat ve ürün satışına odaklanan Senkron Elektromekanik hakkında firmanın kurucusu ve Genel Müdürü Erhan Ak’tan bilgi aldık.
Senkron Elektromekanik’in gemi elektriği konusunda faaliyet göstermek üzere 1996 yılında kurulduğunu belirten ve çok kısa sürede büyük projeler üstlendiğini ifade eden Erhan Ak, “Özellikle Hollandalı Eekels Elektrotechnik firmasıyla birlikte çalışmamız ve ortaklık kurmamız bize çok şey kazandırdı. Sektörde gemi elektriği konusunda birçok yenilikte bizim imzamız vardır” diyor.


Sektörde bazı istisnalar haricinde daha çok kara endüstrisi konusunda uzmanlaşan firmaların gemi elektriği konusunda çalışmalar yaptığını ifade eden Erhan Ak, “Biz, ortağımızın deneyimlerinden de istifade etmek suretiyle hem proje-mühendislik aşamasında hem de uygulamada çok güzel işlere imza attık. Gemi ve deniz şartlarına uygun paneller imal ettik. Bilhassa seri gemi üretiminde özellikle işçilik konusunda çok farklı uygulamalar yaptık. Yaptığımız projelerde planlı ve düzgün çalıştık. Nerede hangi işi yapacağımız, nereye ne kadar kablo çekeceğimiz önceden bilinir, koordinasyon planlarından çalışılır. Sahada da o kablolar kesilir ve detaylı bir etiketlemeyle tüm kablolar birlikte çekilir” şeklinde konuşuyor.
Son dönemde taahhüt işlerine ara verdiklerini ve daha çok ithalat ve ürün satışına odaklandıklarını sözlerine ekleyen Erhan Ak, şöyle devam ediyor: “Şu anda iki tane geminin ana panosu, bir tanesi yüzde 100 tamamlanmış bir tanesi yüzde 50-60 seviyelerinde tamamlanmış şekilde projelerin iptal olmasıyla elimizde kaldı. Ancak bu panoları bir şekilde değerlendirmek istiyoruz. Schneider malzemeyle yapılmış son derece kaliteli bu panolar, piyasada yapılmakta olan 7-10-12 bin dwt’lik gemilere çok kolay uyarlanabilir. Böyle bir talep gelmesi halinde çok uygun fiyatlara bu panoları elimizden çıkarmayı planlıyoruz.”
“Piyasada çok kötü bir rekabet olması ve biraz da yaşadığımız bu sıkıntılar nedeniyle taahhüt işlerini bir süredir yapmıyoruz. İthalat ve ürün satışına yoğunlaşmış durumdayız. Çin’den yeni inşada ve bakım-onarımda kullanılabilecek gemi tipi aydınlatma, projektör, armatür, fiş, priz, seyir fenerleri vs. tüm elektrik cihazlarının ithalatını yapıyoruz. Senkron markasıyla ürettirdiğimiz, klaslı ve son derece kaliteli bu ürünler, piyasada satılan pahalı ürünlere göre fiyatta çok avantajlı, kalitede ise eksiği yok. Senkron markasını istemeyen firmalar olursa da üretici firma Yang Sun markasıyla veriyoruz. Alarm monitoring sistemi üreticisi Alman Noris firmasının Türkiye temsilciliğini yapıyoruz. Ayrıca yine Alman AIK Flammadur firmasının elektrik tesisatlarında kullanılan yangın geciktirici dolgu malzemesinin ithalatını yapıyoruz.”

Türkiye’nin Gemi Elektrik Sistemleri Bakım Onarımında Pozisyonu ve Kapasitesi
Ülkemiz gemi bakım onarım konusunda tüm dünyaya hizmet verebilen tersanelere sahip bir ülkedir. Bu sektör birçok yan sektörü ve insanı beslemekte, yetiştirmektedir. Böyle müthiş bir potansiyel kaynağa rağmen, ülkemiz gemi teknolojisine sahip olan teknik eleman konusunda uluslararası rakiplerinin gerisinde kalmaktadır. Gemi elektriği, teknolojisi ve kontrol sistemleri çok az kişinin bildiği, hakim olduğu sistemlerdir. Bu konuda eleman açığı her zaman vardır. Bazen tersanelerin yoğunluğuna göre bu eleman açığı büyük boşluklara ve iş kaybına neden olmaktadır. Bu durum aynı zamanda ülkemizin prestijinin de kaybı demektir. Çünkü tersanelere bakıma gelen gemilerin çok büyük bir oranı yabancı bayraklı ve yabancı işletmeli gemilerdir. Uygun hizmeti, uygun zaman ve şartlarda alamayan şirket yetkililerinin akıllarında soru işaretleriyle ayrıldıklarını tahmin etmek zor değildir.



Ömer Aydın  
Control Technic



Türkiye yeni gemi imalatı ve donatımı konusunda ilerleme kaydetmiş, bir çok güvenilir firma oluşmuştur. Gemi yaptırmak isteyen müşteriler için profesyonel tersaneler, elektik donatım firmaları mevcuttur. Fakat bakım onarım denilince yeni imalat gibi, yolu çizilmiş, tüm planları belirlenmiş, kontrolü kolay ve sonucu önceden belli olan bir işten bahsedilemediğinden, bu konuda ciddi uzmanlaşmış, arıza çözme yeteneğine sahip teknik personel gereksinimi belirmektedir. Bu tam olarak ülkemizin dışarıya gösterdiği bir yüzüdür. Tersanelere her gün, her hafta birçok değişik ülkeden gemiler, onların yabancı personelleri ve şirket yetkilileri gelmekte ve gitmektedirler. Buradan ayrılırken akıllarındaki şekil de, bizi tarif etmekte, ayrıca bir sonraki bakımda tercih edecekleri tersaneleri/ülkeyi de etkilemektedir. 


Control Technic
Firmamız Control Technic kurulduğu günden beri gemi bakım onarım sektöründe hizmet verdiğinden dolayı, yukarıda sayılan konularda hem iç hem dış mücadelesini vermiş, bu alanda bir dünya markası olabilmek için çalışmalarına devam etmektedir. Gemi elektrik sistemleri ve teknolojisinin bakım onarımının yapılabilmesi için önce bu alanda yetişmiş elemana ihtiyaç duyulduğu bilindiğinden dolayı, Control Technic düzenli olarak iç eğitimleri vermekte, personelinin yetkinliklerini kontrol etmekte, bilgi birikiminin paylaşılmasını sağlamaya çalışmaktadır.
Control Technic yeni test cihazları ve ekipman tedarikleri ile hizmet kalitesinin yükseltilmesini sağlamaktadır. Gemi elektrik sistemlerinin birçoğu düzenli aralıklarla test edilmesi gereken sistemlerdir ve test sonuçlarının raporlanarak ilgili klas kuruluşlarına sunulması gerekmektedir. Bu çalışmalar sonucunda, gemi seferdeyken fark edilmeyen arızalar tespit edilebilmektedir. Bu sistemler arasında; OWS (Oily Water Separator), M/E Oil Mist Detector, ODME (Oil Disharge Monitoring Equipment), Gas Sampling Systems, ACB (Air Circuit Breaker) gibi sistemler vardır. Tüm bu sistemler kendilerine özel test yöntemleri ve test malzemeleri/ekipmanları ile test edilmektedir. Bunlar ayrı ayrı yatırım ve eğitim süreçlerini gerektirmektedirler. Control Technic bu alandaki yatırımları ile sektördeki yerini sağlamlaştırmıştır.


Gemi Elektriği ve Endüstriyel Elektrik
Gemi ve endüstriyel elektrik sistemleri, birbirine benzediği düşünülen ama büyük farklarla birbirinden ayrılan iki elektrik alanıdır. Gemi elektriği denilince endüstriyel elektrik sistemleri aklımızda canlanabilir. Fakat gemi kendi başına bir yapı olduğundan, bir şebekeye bağlanmadığından, ne elektriğini ne suyunu bir kara tesisinden almadığından, tüm yaşam sistemleri ve teknik donanımları kendisine özgüdür. Bu farklılık endüstriyel sistemlere aşina olan teknik insanların gemi elektriğine kolayca adapte olmasına engel olabilmektedir. Gemi elektriğine hakim olabilmek, arızalara müdahale edebilmek için önce gemi makinalarını ayrı ayrı tanımak ve öğrenmek gerekmektedir. En büyük farklardan biri, kara tesislerindeki endüstriyel elektrik sistemlerinde mutlaka yeryüzü ile birleşen topraklama hattı vardır; gemilerde ise jeneratörlerin enerji çıkışları topraklanmaz. Bundan dolayı kara tesislerindeki gibi kontrol kalemi ile faz ve gerilim kontrolü yapılamaz (bütün noktalarda kontrol kalemi voltaj gösterir). Gemilerde bulunan sistemlere kara tesislerinde pek rastlanmaz. Bu yüzden gemi elektriği kendine has özelliklerle endüstriyel elektrikten ayrılmıştır. Temelde elektrik mantığı aynı olsa da, kontrol sistemleri farklıdır.


Gemi Elektriği Ekipmanları
Gemi elektriği ekipmanları, dayanıklılık ve arızalarda müdahale kolaylığı, yedek parça temin imkanı, yeterli miktarda teknik doküman sağlanması gibi ana esaslar ışığında seçilmektedir. Bu destekleri sağlayan materyal ve komponentler ayrıca gemiler için uygun olan sertifikalara da sahip olmalıdırlar. Birçok kritik ürün için mutlaka sertifika şartı gerekmektedir. Sertifikalar ekipmanların kullanılacağı gemi bölümüne göre değişmektedir. Örneğin EX (patlama riski bulunan) area için buna uygun EX sertifikası aranmaktadır. Sertifikalar klas kuruluşları tarafından verilmekte ya da onaylanmaktadır. 
Control Technic gemi elektrik sistemleri bakım onarım konusunda uzman teknik ekibi ve edindiği tecrübelerle tüm tersane sektörüne üstün kalitede hizmet vermektedir. Çalışmalarımızda her zaman bilimsel analiz ve mantık yöntemlerini izlemekteyiz. Gemilerin elektrik sistemlerini gerektiğinde onarmakta, test etmekte, raporlar düzenlemekte, revizyon projeleri yapmaktayız. En gelişmiş dünya markası test cihazlarını temin ederek yaptığımız işi hızlandırmaya ve güvenilirliğini arttırmaya çalışmaktayız. Çalışmalarımızı Bureau Veritas firması ile yaptığımız ISO 9001:2008 kalite yönetim politikası sertifikasyonu anlaşması kapsamında 2015’de belgelendireceğiz. Bu kapsamda tüm bakım onarım ve test çalışmalarımız Bureau Veritas tarafından kontrol edilerek sertifikamıza yazılacaktır. Çeşitli temsilcilik anlaşmalarımızla ülkemizde teknik desteği bulunmayan markaların sistemleri için de çözümler üretme aşamasındayız. Kidde Fire Protection, Graviner Oil Mist Detector, Sealentern Marine Systems, Henan Guangcai Electric gibi firmalarla anlaşmalar imzalanma sürecindedir. 


Yapmakta olduğumuz işlerden bazıları:
- ACB test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- OWS (Oily Water Separator) test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- ODME (Oil Disharge Monitoring Equipment) test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- Switch Board Instrument test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- Gas Sampling System test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- Boiler Control System test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- M/E and Aux. D/G Control System test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- Tanker % 95- % 98 Level test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- Tank Level System test ve kalibrasyonu, sertifikalandırılması.
- Tüm gemi elektrik sistemlerinin onarımı…


Gemi Elektrik Tesisatlarında Yangından Korunmak



Fikret Kır
Demo Fire - Demo Marine Genel Müdürü / 1. Sınıf Yangın Eğiticisi



Gemi elektrik tesisatlarında yangından korunmak ya da yangın çıkmasını engelleyici gemi tesisatları yapmak. Başlığımızı her ne yaparsak yapalım amacımız gemilerde elektrikten kaynaklanan yangınları nasıl en aza indirgeriz ya da elektrik kaynaklı başlayan yangınları daha ilk aşamada nasıl söndürürüz konusunu irdelemektir.
Dergimizin Ekim 2013 sayısında Tekne ve Gemi Elektrik Uygulamaları nasıl yapılır başlığı altında; teknelerde - gemilerde elektrik uygulamalarının nasıl yapılması gerektiğini maddeler halinde özetlemeye çalışmıştık. Planlamadan başlayıp teslimata kadar olan aşamaları maddeler halinde klas kuralları çerçevesinde sıralamıştık.
Bilinmesi gereken temel kural şudur ki gemilerde uyulması gereken klas kurallarının büyük bir kısmı masa başında yazılmış kurallar değildir. Gemilerde uygulanan klas kurallarının büyük bir bölümü can ve mal kaybı sonucunda elde edilmiş tecrübelerin sonucunda belirlenmiş kurallardır. Gemi - Tekne imalatının her aşamasında olduğu gibi elektrik imalatlarında da esas olarak klas kurallarına kesinlikle uyulmalıdır. Klas kurallarına uyulmadan emniyetle seyir yapabilecek gemi-tekne üretilemez.


Klas ve bayrak devleti kurallarına uygun tekne-gemi imal etmek için de eğitimli, kalifiye personele ihtiyaç vardır. Bu sebeple gemide elektrik uygulamalarını yaptırırken yapan personelin eğitimli ve kalifiye olmasına ciddi bir şekilde özen göstermek gerek. Klas kurallarını bilmeyen kişiler, kalifiye olmayan kişiler tarafından yapılan gemiler emniyet ve güvenle seyir yapamaz. Klas ve emniyet kurallarına uygun yapılmayan tekne-gemilerde her türlü arıza ve kaza oluşabilir. Bu arıza ve problemlerden en önemlisi de “yangın”dır.
İstatistiklere göre gemilerde çıkan yangınların % 35’i elektrik kaynaklı yangınlardır. Üstelik bu yangınlar genelde kimsenin olmadığı bölgelerde çıktığı ve yangın büyüdükten sonra anlaşıldığı için önlenmesi zor, sinsi yangınlardır.
Kurallara uygun yapılmayan her türlü elektrik tesisatı ve uygulaması potansiyel yangın tehlikesi demektir. Tekne-gemilerde en tehlikeli durumlardan biri yangındır. Konuyu üç aşamada ele almak gerekir; imalat sırasında yapılması gerekenler, işletme sırasında yapılması gerekenler ve yangın çıktığında yapılması gerekenler.


İmalat Sırasında Yapılması Gerekenler
İmalat öncesinde gemi tasarımı yapılırken elektrik projelendirme ve hesabı da aynı süreç içerisinde yapılmalıdır. Projelendirme sırasında klas kurallarına ve tabii ki temel elektrik kurallarına uyulmalıdır. Gemi tasarımcısı bilmeyebilir ya da üzerinde çok durmayabilir ancak elektrik projelendirmesini yapan firma gemide kullanılacak tüm elektrikli ekipmanların “gemi tipi” olmasına özen göstermelidir. Ekipmanların MARINE TYPE APPROVAL sertifikası olması en ideal olanıdır.
Elektrikli ekipmanlar karada kullanım için farklı, denizde kullanım için farklı bir metodla üretilir. Genelde tasarımcılar ana ekipmanların dışındaki ekipmanların gemi tipi ya da kara tipi olmalarına pek özen göstermezler. Mutfak ekipmanları, buzdolabı, çamaşır makinası, klima, torna tezgahı vb. genel kullanım ekipmanları gemi tipi olup olmadıklarına bakılarak seçilebilir. Oysa ki karada monofaze sistemlerde FAZ-NÖTR ve TOPRAK vardır, genellikle nötr uç gövdeye verilmiştir. Ancak jeneratörden beslenen gemi sistemlerinde ise genelde FAZ1, FAZ2, FAZ3 ve topraklama vardır. Monofaze bir jeneratör bile kullanıyor olsanız, kara tipi bir ekipmanı direkt gemiye monte ederseniz gövdeye kaçak verecektir, eğer sisteminizde bir kaçak izleme rölesi varsa size sürekli bir izolasyon kaçağı alarmı verecektir. Bu aynı zamanda arızalar ve yangınlar için temel sebeplerden biridir. Kara tipi bir cihazı izolasyon trafosu olmadan ve elektrik sistemini modifiye etmeden asla gemide kullanmayınız.





12/24 volt DC kullanan küçük teknelerde ise genelde karada arabalar için üretilmiş elektrikli ekipmanlar kullanılır. Ancak bu ekipmanlarda da eksi (-) uç şaseye bağlanacak şekilde bir tasarım yapılmıştır. Siz bu ekipmanı gövdesi metal olan bir tekneye bağlarsanız sürekli gövdeye kaçak verecektir. Eğer ahşap tekneler için üretilmiş bir ekipmanı metal bir tekne için kullanırsanız yine aynı gövdeye kaçak sorunu ile karşılaşırsınız. Bu hem elektrik arızalarına hem de yangınlara sebebiyet verebilir. Bu tür cihazları ya switchmode izole güç kaynakları ile kullanmalısınız ya da modifiye etmelisiniz.Teknelerde kara araçlarında olduğu gibi  eksi uç asla gövdeye verilmez. Ayrı bir eksi barası kullanılır.
Gemilerde tesisatlarda kullanılması gereken kablolar kesinlikle marin tip kablolar olmalıdır. Malzeme seçimi kadar önemli bir konu kablo seçimidir. Kablolar hem marin tip olmalı hem de kablo kesitleri uygun bir şekilde seçilmelidir. Kullanılacak kablo ve bus-bar gibi her türlü akım taşıyıcılarda alev iletmeyen tipte yalıtım malzemesi kullanılmalıdır. Düşük kesitli ve kalitesiz kablolar her türlü arızanın ve yangınların ana sebepleridir.
Projelendirme sırasında yük hesapları yapılırken kesinlikle kurallara uygun yapılmalıdır. Kısa devre hesapları; elektrik tesisatında kullanılacak tüm cihaz ve malzemelerin kısa devre hesapları yapılarak seçilmelidir. Doğru yapılmış kurallara uygun bir şekilde çizilmiş bir proje olmadan güvenli bir gemi elektriği yapılamaz. Projelerde yapılan veya yapılacak olan tadilatlar, ekleme-çıkartmalar kesinlikle hesaplanarak yapılmalıdır. Bu tadilatlar geminin ana yük hesabına uygun olmalıdır.


Kullanılacak elektrik panoları gemi tipi olmalıdır. Ana panolarda yangın geçişi önleyici kısımlar olmalıdır. Klas kurallarına uygun panolar gene klas kurallarına uygun malzemeler ve yöntemler ile imal edildikten sonra gemi-tekne montajı yapılmalıdır.
Statik elektrikten çıkabilecek arıza ve yangınları önlemek içinse; birinci kural topraklama kuralıdır. Bu kuralda aralarında statik elektrik yükünün değişik olması sebebi ile potansiyel farkı bulunan bütün iletken kısımlar elektriksel yolla birbirine bağlanır  ve gemi gövdesi ile  irtibatlandırılır. Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar, boru donanımları ve boru bağlantıları statik elektriğin boşaltılması maksadıyla uygun şekilde topraklanmalıdır.
İmalatlar kesinlikle projelere uygun bir biçimde yapılmalıdır (Bkz: Boatbuilder Dergisi Ekim 2013 sayısı). Kablolamadan başlayıp devreye almaya kadar olan süreçte teknik şartnamelere sonuna kadar uyulmalıdır. Her türlü ek sadece ek kutularında yapılmalı ve kesinlikle klemensler ile eklenmelidir. Unutmayınız ki arızalar ve yangın en çok ek bölgelerinde oluşur. 


İşletme Sırasında Yapılması Gerekenler
Doğru kurallara uygun imalat ne kadar önemli ise gemi-tekne işletilirken de kurallara uymak o kadar önemlidir. Güvenli ve emniyetli bir seyir için gemideki tüm sistemlerin kurallara uygun bir biçimde işletilmesi - kullanılması gerekir. Yapılmış olan elektrik tesisatına ekleme çıkarma yaparken bilinçli ve kurallara uygun bir biçimde yapmak gerekir. Planlara uymayan, genel yük değerlerine bakılmadan yeni bir ekipman bağlantısı yapılmamalıdır.
Kullanılan tüm ekipmanların periyodik bakımları yapılmalıdır. Tüm panoların periyodik bakım ve temizlikleri yapılmalıdır. Tüm motor ve ekipmanların izolasyon testleri (Meger Test) periyodik yapılmalıdır. Tüm ölçü aletleri ve göstergelerin kalibrasyon ve testleri yaptırılmalıdır. Tüm elektrik tesisatı sudan ve nemden korunmalıdır. 
En çok yangınlar ve arızalar aslında en basit sebeplerden, uzatma kabloları ve prizlere taktığımız genel aletlerden kaynaklanmaktadır.
Her uzatma kablosu doğrudan bir prize takılacak ve sadece bir ekipmana bağlanacaktır. Kablonun akım taşıma kapasitesi bağlandığı ekipmanın nominal akımından küçük olmayacaktır. Yani uygun kesitli kablo kullanılmalıdır.
Uzatma kablosu fiziksel olarak iyi durumda olacaktır, ezilme, kesilme, yıpranma gibi nedenlerle güvenliği tehlikeye düşürecek kablolar kullanılmayacaktır.
Topraklama gerektiren cihaz veya aydınlatma araçları için topraklı tip uzatma kablosu kullanılacaktır.
Uzatma kabloları ve esnek kordonlar sabit cisimlere tutturulmayacak; duvarlar, tavanlar, yer döşemelerinden geçirilmeyecek, kapı altlarından ve halı gibi yer döşemelerinin altından geçirilmeyecek ve fiziksel darbelere maruz bırakılmayacaktır.
Kısacası özene bezene uluslararası kurallara uygun olarak yaptığımız gemiyi işletirken de aynı özeni gösterip tüm kural ve kaidelere dikkat etmemiz gerekmektedir.


Elektrik Kaynaklı Yangınlar
Elektrik arızaları sonucunda aşırı ısınma ya da ark oluşur. Bu ısınma ya da ark ekipmanının kendisini veya etrafındaki ekipmanların izolasyonlarının bozulmasına ve yanmasına sebep olabilir. Direkt insan kaynaklı, ekipmandaki kısa devre veya kaçaklardan kaynaklı ya da hava şartları nem-su vb. kaynaklı arızalarda yangın riskleri çok yüksektir.
Panolardaki hatalı konnektör bağlantıları, şalter  kesici vb. devre kesicilerin mekanizma arızaları, koruma sistemlerindeki hatalar, bakımsız motorlar, izolasyonsuz kablolar, aşırı yüklenmiş priz ya da besleme hatları, uygun olmayan sigortalar vb. her an yangına sebebiyet verebilecek olan elektrik arızalarıdır. Eğer koruma sistemi hasarlı, arızalı ise ya da hiç yoksa, herhangi bir elektrik arızası yangınla sonuçlanabilir.
Sistemlerdeki noksanlıklar basit ve periyodik bakımlar, fiziksel kontroller ve ölçümlerle tespit edilebilir. Önleyici bakımların amacı, olayın kötü sonuçlanmadan, can ve mal kaybına yol açmadan belirlenmesi ve önlenmesidir. Hasarlanmış izolasyonlar, uygun kesitli olmayan ya da ilavelerle arttırılmış yükler, terminallerdeki ya da ek kutularındaki düzensizlik nedeni ile temas durumu, malzemelerdeki yaşlanma, gemilerde hep var olan titreşim nedeni ile hasar görme, deniz suyundan kaynaklı nem, bakımsızlıktan ve nemden kaynaklı pas, bakımsızlıktan kaynaklı kirlilik, aşınma korozyon gibi  nedenlerle kontak yapışması hem arıza sebebidir, hem de muhtemel yangın sebeplerinden biridir.
Gemilerde yangın birkaç faktörü etkiler. Karada bir yangın olsa ilk amacınız söndürmektir. Ya da söndürmeyi beceremiyorsanız yangın mahallinden kaçarsınız, yangın alarmını çalıştırarak hemen yetkili birine haber verirsiniz. Ancak gemide bir yere kaçamayacaksınız, zaten gemide tek hedefiniz yangını söndürmek değildir. Gemide yangını gemiye - gemideki makine ve ekipmanlara, insanlara en az zararı vererek söndürmelisiniz. Diyelim ki gemi - teknede  makine dairesinde yangın çıktı ve siz bu yangını söndürürken geminin makine sistemlerini bir daha çalışamayacak duruma soktunuz, gemi ile ne seyir yapabiliyor nede birilerine sesinizi duyurabiliyorsunuz. Bu durum da bir tekne - gemi için istenmeyen bir durumdur.





Tekne - Gemi yangınlarında hem yangını en kısa sürede söndürmelisiniz, hem kendinize ve teknede bulunan diğer kişilere zarar vermemelisiniz, hem de elektronik - elektrik - mekanik  ekipman ve makinalara zarar vermemelisiniz. Aslında birkaç şeyi en ideal biçimde yapmanız gerekecektir. Teknelerde yanıcı maddeler oldukça fazladır, üstelik teknelerde her tip yangın (A- Katı yakıt, B- Petrol sıvı yakıt, C- Gaz yakıt, D- Metal yangınları, E- Elektrik kaynaklı yangınlar, F- Mutfak yangınları) için yanıcı maddeler vardır. Bu sebeple gemilerde yangın söndürmede, su, köpük, kimyasal toz, CO2, Halokarbon, FM200 gibi tüm yangın söndürücü tipleri kullanılır.
İşin içine birçok yangın tipi ve bir çok yangın söndürücü girince gemide yangın söndürmek başlı başına profesyonellik gerektiren karmaşık bir iş haline dönüşür. Uygulanması gereken ciddi eğitimler ve imalat sırasında uyulması gereken yangın kuralları ile beraber, yangın söndürme sistemlerinin kullanımı da ciddi bir prosedür olarak işletilir. Örneğin makine dairelerinde söndürücü olarak CO2 kullanılır ancak CO2’yi kullanmadan önce ciddi bir prosedürü uygulamak gerekir (Kaportalar kapanacak, fanlar kapatılacak, yakıt valfleri kapatılacak, makine ve ekipmanlar stop edilecek, içeride kimsenin kalmadığına emin olunacak vs.) sonrasında CO2 ile müdahale edilir.


Gelişen modern teknolojilerle beraber yangın söndürme teknolojileri de gelişmiştir. Aslında 1950’li yıllarda Japonlar denizaltılarda çıkan yangınlarda kullanılmak üzere hem her tip yangında kullanılabilen, hem insan sağlığına zarar vermeyen, hem çevreye zarar vermeyen hem de elektrik - mekanik ekipmana zarar vermeyen bir yangın söndürücü keşfetmişler. Uzun yıllar boyunca ürünü kendileri kullanıp 2000’li yıllarda BONPET adıyla dünyaya tanıtıp satışını yapmışlar. Birkaç yıl öncesinde bu teknoloji Türkiye’de de kullanılmaya başlanmıştır.
2012 Yılında Yalova’da faaliyete geçen Demo Fire, yangın söndürme ve ekipmanları satış ve pazarlamasında sektörün öncü firmalarından biri haline gelmiştir. Demo Fire, BONPET markasıyla yaptığı işbirliğiyle de gücüne güç katmıştır. Dünya çapındaki tüm müşterilerimizin ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak üretilen BONPET, dünya üzerinde yangın söndürme alanında yepyeni bir çığır açmıştır. 
BONPET, yaklaşık 30 cm uzunluğunda 9 cm  çapında 1 mm kalınlığında cam bir tüpe yerleştirilen 600 gramlık özel formüllü sıvıyla yangını daha başlangıç aşamasındayken söndürebiliyor. Ortaya çıkan gazlar da insana, çevreye, ozon tabakasına ve cihazlara zarar vermiyor. 10 yıl boyunca hiçbir bakım, eğitim ve ekstra masrafa ihtiyaç duymayan  “BONPET” cihazı tüm yangın tipleri için kullanılabiliyor. Gemilerde, yatlarda, teknelerde, uçaklarda, yangının muhtemel çıkabileceği tüm noktalarda ve her türlü kapalı ve açık alan yangınlarda etkileyici bir yangın söndürücü olarak güvenle kullanılabiliyor. 
Dünyada hem uygulama hem de kullanım alanları olarak eşi benzeri olmayan bir ürün olan BONPET Japon teknolojisinin benzersiz bir keşfidir. Oluşabilecek her türlü yangın tipine karşı kesin etkili, kullanıcı dostu bir üründür. BONPET, yangınla mücadelede sadece profesyonellerin değil, herkesin korkmadan kendisine ve çevreye zarar vermeden kullanabileceği bir üründür. Diğer yangın aletleri ve sistemlerinden ayrı üstün ve benzersiz özelliklere sahiptir. 


Bonpet Ampul Nasıl Kullanılır


1 Otomatik Söndürme
BONPET, maksimum 8 metreküplük hacim için tavandan 10-15 cm. aşağıda olacak şekilde duvara monte edilir. Yangın çıkması durumunda meydana gelen ısı sonucu Bonpet içerisindeki sıvının sıcaklığı 85 -90 dereceye ulaşınca gaz haline dönüşür ve cam tüp patlar. Ortaya hızla yayılan gaz, içerisindeki özel formül sayesinde hem soğutma işlemi yapar hem de ince bir film tabakası oluşturarak yangını 3-7 saniye içerisinde hızla söndürür. Artık ortam emniyettedir, asla tekrar parlama olmaz.
BONPET tüplerini yangının çıkabilecek ortamlarda veya durumlarda en yüksek sıcaklığın oluşacağını tahmin ettiğiniz konuma montaj yapın. (Örneğin yanması muhtemel malzemenin yakınındaki duvar, koruma kapağına veya tavandaki bir konuma) Genel olarak, bir BONPET tüpü 8 metreküplük hacimde etkin söndürme yapar. BONPET içindeki kimyasal çözelti 10 yıl özelliğini kaybetmez. Ayrıca diğer birçok yangın söndürücülerin aksine zaman içinde kimyasal çözeltinin değiştirilmesi gerekmez.
Kimyasal çözeltinin sıcaklığının 85 - 90 ºC ulaşması ile BONPET yangın söndürücü etkinleşir. Cam tüpün patlamasıyla etrafa saçılan cam parçacıklarından, bir insanın zarar görmesi durumu söz konusu değildir. Çünkü cam kesici olmayan özel bir malzemeden oluşmaktadır.  


2 Fırlatarak Söndürme
Bonpet, kapalı mekânlarda, otomatik söndürmelerin olmadığı ve yaklaşarak müdahale edilemeyecek yerlerde çıkan yangınlara karşı fırlatılmak suretiyle aynı kimyasal reaksiyon sonucu yangını anında (3-7 sn) söndürür. Bu metot için de hiçbir yaş sınırı, eğitim ve bilgi gerekmez. Sadece taş atar gibi yangına fırlatılması yeterlidir.


3 Suyla Seyrelterek Söndürme
BONPET, kırılarak içindeki sıvı 10 lt suya dökülür. Daha sonra bu karışım bir maşrapa veya benzeri kaplar vasıtasıyla alevlere doğru serpilir. Karışımın düştüğü yerdeki alevler anında söner ve bir daha parlama yapmaz. İhtiyaca göre serpme işlemi birkaç kaplık atışla tekrarlanır ve yangın söndürülür. Bu işlem için alevlere fazla yanaşmamak yeterlidir. 8 metreküplük büyük hacimli yangınlarda ve ayrıca özellikle açık alanlarda çıkan yangınlarda emsalsiz bir söndürme şeklidir.


Deniz Araçları için Kablo Seçimi


Emre Uşarel
Çözüm Kablo ve Kesici Takımlar Tic. ve Ltd. Şti.



2008 yılında kurulan Çözüm Kablo, Erişim Kablo ile birlikte İkitelli Organize Sanayi Bölgesi’nde 2 bin metrekare kapalı alanda üretim faaliyetini sürdürüyor. Nitelikli yönetim kadrosu ve çalışanların profesyonel birikimi ile kaliteli ve hızlı üretimi kendine hedef olarak belirleyen Çözüm Kablo’nun amacı, yurtiçi ve yurtdışı pazarındaki etkinliğini sürekli arttırmaktır. İlkemiz “koşulsuz müşteri memnuniyeti”dir.
Çözüm Kablo, sektörde marin  ve gemi tipi kablolar, kontrol ve sinyal kabloları, veri iletişim kabloları, coaxiel ve standart olmayan özel kablolar üretiminde faaliyet göstermektedir. Tekne ve yat üretim sektörünün son yıllardaki gelişimi sebebiyle, kendini bu yönde kalite, belge ve stok çeşitliliği ile geliştirmiştir.
Sektörde, marin kablolarla ilgili bilgi eksikliğinden dolayı yaşanan sorunları çözmek adına, marin kablo seçiminde şu kriterler göz önüne alınabilir:





1. Çevreye duyarlı hammadde kullanımı
Çevre ve insan sağlığının korunması amacıyla; içeriğinde kurşun, civa, kadmiyum gibi ağır metaller  olan  kabloların kullanılmaması gerekmektedir. ROSH belgeli kablolar bu ağır metalleri içermez. 


2. Belgeli ürün seçimi
Kablolarda kullanılan ana hammadde bakırdır  ve pahalı bir madendir. Kablo üreticileri maliyeti düşürmek amacıyla minimum kesitte bakır kullanmaktadır. Belgesiz ürünlerde kontrol olmadığı için kabloda eksik malzeme kullanımı ile karşılaşılabilir ve kullanıcı bunu anlamayabilir. Sertifikalı ürün kullanımı bu yüzden çok önemlidir.


3. Korozyona dayanıklılık
Deniz suyu ve rüzgar, metal üzerinde olumsuz etki yaratır ve zaman içerisinde oksitlenmeye yol açar. Kablolardaki bu korozyon, üzerinden akan akımın azalmasına ve kabloların ark yapmasına neden olur. Çıplak bakır hava ve su temasıyla çok çabuk okside olan bir madendir. Bu korozyonun geciktirilmesi için marin kablolarda kesinlikle kalay kaplı bakır iletken kullanılmalıdır.


4. Doğru kesit seçimi
Bakırın değerli bir maden olması, kullanılan kablolarda hesapların iyi yapılmasını ve optimum kesit kullanılmasını gerekli kılar. Bu da mühendislik işidir. Hesapların iyi yapılmasıyla gereğinden kalın ya da ihtiyaçtan düşük kesit kullanımının önüne geçilmelidir.


5. Ekranlı kablo kullanımı
Teknolojinin gelişimiyle yat ve gemilerde kullanılan cihazların artışı ve elektromanyetik dalgaların fazlalığı, kablolardan geçen akımının yaratacağı interface’in önlenmesini gerekli kılmıştır. Kullanılan kabloların ekranlamalı olması, diğer cihazların etkilenmesini en aza indirecektir. Erişim Kablo’nun ürettiği marin tip kablolarda alüminyum folyo ekranlaması ile parazitin kablonun dışına yayılması önlenir. Ayrıca herhangi bir yangın esnasında, alüminyum folyo kablonun yanma sürecini geciktirecektir.


6. Halogenfree kablo kullanımı
Kablolarda kullanılan yalıtım malzemesi, PVC içinde halogen ihtiva eden Klor gazına sahiptir. Bu gaz yangın esnasında açığa çıkarak havadaki hidrojen gazıyla birleşir ve HCl olarak zehirli bir gaz halini alır. Ayrıca duman yoğunluğunun fazla olması, yangın esnasında görüş mesafesini minimuma düşürür ve insanların kaçışını engeller. Son zamanlarda Halogen gazı ihtiva etmeyen malzeme kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır ve halogensiz kablo kullanımları zorunlu hale getirilmeye başlanmıştır.



 

---

R E K L A M