"Çevre Dostu-Yeşil" olarak tabir edilen elektrikli gemilerin hareket gücü, gemi karada iken şarj edilen bataryalardan elde edilir. Dünyada bu teknolojiyi geliştiren ve uygulayan 10-15 çok uluslu elektrik firması bulunuyor. Ülkemizde bu teknolojiyi hem Türk hem de yabancı tersanelerde inşa edilen gemilerde uygulayan ilk ve en tecrübeli firma olan ELKON firması yetkilileri dergimizin sorularını yanıtladı.

Elkon ne zaman kuruldu, iş potansiyeli konusunda detaylı bilgi verebilir misiniz?
Elkon 1981 yılında denizcilik sektörüne alçak gerilim elektrikli ekipmanları ve otomasyon sistemleri tasarlamak, imal etmek, entegre etmek ve devreye almak için kuruldu. Yıllara yayılı işler yaptığımız için ciromuz yıldan yıla değişebilmekle birlikte, IFRS’e göre düzenlenen yıllık ciromuz son beş yılda 15 ile 25 milyon Euro arasında değişmiştir. Firmamızda 50’ye yakın elektrik mühendisi çalışmaktadır. Türkiye gemi tamir bakım ve onarımında dünyada söz sahibi bir ülke. Tersanelerimizde oldukça yenilikçi ve hızlı iş siparişler alınıyor. Biz bu potansiyele rağmen yönümüzü yurtdışına çevirdik. İspanya, Norveç, Çin ve Hollanda gibi ülkelerde yerel ortaklarla hareket edip, pazardan pay alıyoruz.

Elektrikle çalışan gemi nedir? Dünyada bunu kimler yapabiliyor ve bir Türk firmasının elektrikli gemi yapabiliyor olması ne demek?
Elektrikten güç alarak hareket eden gemi, içten yanmalı makineler yerine, elektrikli motorlarla çalıştırılan gemidir. Bu tür gemilerde elektrik enerjisi genellikle gemi içindeki dizel jeneratörlerden, bataryalardan veya hibrid denilen şekilde her ikisinin uygun kombinasyonu ile elde edilir.

Elektrik ya da batarya-elektrikle hareket eden gemi ise, içten yanmalı makine gücü kullanmadığından sülfür ve nitrojen oksit atığı ile karbon dioksit emisyonu sıfır olduğu için tamamen çevreci, "Çevre Dostu-Yeşil" olarak tabir edilen gemilerdir. Bu türlü gemilerde hareket gücü, gemi karada iken şarj edilen bataryalardan elde edilir. Bir anlamda bu gemileri karadaki Tesla vb. elektrikli otomobillere benzetebiliriz.

Dünyada bu teknolojiyi yapan 10-15 firma bulunmaktadır. Öncelikle çok uluslu elektrik firmalarını sayabiliriz. Elkon da ülkemizde bu teknolojiyi hem Türk hem de yabancı tersanelerde inşa edilen gemilerde uygulayan ilk ve en tecrübeli firmadır.

Hangi ülkelerden talep alıyorsunuz? En son Norveç'te bir ofis açtığınızı biliyoruz. Bir büyüme planı çerçevesinde mi atıldı bu adım? Orta vade hedefleriniz nedir?
Elektrikle çalışan gemilerde talep genelde Batılı ülkelerden ve özelde de Norveç’ten gelmektedir. Bunun asıl nedeni de emisyon salınımının ve sera etkisinin azaltılması isteğidir. Bu eğilime son dönemlerde dekarbonizasyon – yani karbon türlü yakıtlardan kaçınma adı verilmektedir. Bunun bir yöntemi de elektrifikasyon’dur. Yani dizel makine ile hareket gücü elde etmek yerine elektrik ile hareket elde etmek. Tabi elektriği de yenilenebilir kaynaklardan üretme şartı ile…

Norveç’ten Türk ve yabancı tersanelere gelen talepler çerçevesinde, Norveç Satış ve Satış sonrası servis firmamız olan elkon Norge firmasını Ocak ayında Norveçli ortaklarımızla hayata geçirdik. Çözüm ortaklarımız ile Norveç’in güney batı kıyısındaki Kristiansand’dan kuzey batısındaki Trondheim şehrine kadar olan bölgede 24 saat içinde garanti hizmeti verme olanağına kavuştuk. Dijital teknoloji kullanıldığı ve çoğu zaman da gemi adamlarının bu sistemlere alışmaları zaman aldığı için 24 saatten kısa bir sürede garanti servisine gitmek önem kazanmaktadır.

Özellikle feribotlarda kullanılan bataryalı elektrik sevk sistemleri için bu servis son derece önemlidir. Çünkü fiyortlarla kaplı o bölgenin ana taşıma hizmetini yapan bir feribotun nedeni ne olursa olsun servis dışı kalması, hem feribot işletmecisini hem de yerel halkı güç durumda bırakmaktadır.

Orta vadeli hedefimiz (2021-2022) 50 milyon + Euro cirosu olan bir şirket haline gelmektir. Cironun yanı sıra Avrupa’nın belli başlı gemi inşa ülkelerinde satış ve servis ağı kurmak, Türkiye’nin önemli gemi inşa projelerini yapan bir pozisyona gelmek istiyoruz. Gelirlerinin % 60-70’i dış satımdan gelen çevik bir denizcilik elektrik mühendislik ve uygulama firması olacağız.

Şimdiye kadar ne tür gemiler hazırladınız biraz onlardan ve işlevlerinden de bahsedebilir misiniz?
Ülkemizde inşa edilen hemen her türlü katma değerli gemide Elkon’un katkısı olmuştur.

Öncelikle özel sektör tersanelerinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrine inşa edilen gemilerden başlarsak,
- 8 adet LCT (Amfibi Gemi)
- 2 adet LST (Tank Çıkarma Gemisi; TCG BAYRAKTAR ve TCG SANCAKTAR
- Denizaltı Ana Kurtarma Gemisi (MOSHIP – TCG ALEMDAR)
- Kurtarma ve Yedekleme Gemileri (KURYED – TCG IŞIN ve TCG AKIN)
- Sismik Araştırma Gemisi (MTA Oruç Reis).
MOSHIP, KURYED ve Sismik Gemii elektrikli gemilerdir.

Ayrıca yabancı Donanmalara inşa edilen;
- Türkmenistan SERHET Sınıfı Karakol Botları (10 adet)
- Kuveyt için Suudi Arabistan’da inşa edilen Sahil Güvenlik Gemileri (4 adet)
- Kolombiya’da inşa edilen Çıkarma gemileri (Buque de Apoyo Logístico y Cabotaje; 4 adet)

Diğer projeler arasında
- Balıkçı gemileri (canlı balık taşıma gemileri, Longliner, Trawler … türü gemiler;
- Elektrik sevk sitemli ya da hibrid feribotlar
- Çok değişik boyda ve türde römorkörler ve push boat’lar.
- Açık deniz (offshore) platform destek gemileri
- Açık deniz (offshore) inşaat gemileri
- Açık deniz (offshore) rüzgar çiftliği destek gemileri
- Balık çiftliği destek gemileri
- Kimyasal tankerler ve asfalt tankerleri
- Yatlar

Şu an ne tür projeler üzerinde çalışıyorsunuz, başka elektrikli gemi çalışmanız var mı?
Şu anda özellikle değişik türde balıkçı gemileri; feribotlar; römorkörler, Açık deniz (offshore) rüzgar çiftliği destek gemileri üzerinde çalışıyoruz. Ayrıca ihale aşamasında olan birçok Savunma Sanayi Projesi de (Dimdeg, Milgem, Ader, vb…) çalışmalarımız arasında yer almaktadır. Son olarak 4 tane endüstriyel balıkçı gemisinin daha elektrikli otomasyon sistemlerini yapmak üzere anlaşmaya varıldı.

Özellikle Norveçli feribot operatörleri için Türk ve yabancı tersanelerde elektrik sevk sistemli feribot projelerinin çalışması hızla sürmektedir.

İlk elektrikli geminizin hikayesini anlatabilir misiniz? Dünyada ilk elektrikli gemi ne zaman yapıldı?
Dünyada ilk elektrikli ticari gemi Norveç’te 2012-2013 yıllarından inşa edildi. AMPERE adı verilen bu feribot, sadece karadan şarj edilen bataryalar ile iki sabit nokta arasında (Üsküdar – Beşiktaş hattı gibi) çalışmaktadır.

Elkon tarafından ülkemizde inşa edilen ilk hybrid –elektrik (Bataryalar + içten yanmalı makinelerin kullanıldığı) elektrikle yürüyen gemi ise TURKON grubuna ait SEDEF tersanesinde Kanadalı bir feribot operatörü için inşa edilen SWIFT ve RELIANT adlı gemilerdir.

Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin denizcilikte geri kaldığı söylenir hep. Buna katılıyor musunuz? Bu alanda son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ülkemizin dünyada denizcilik konusunda ilk onda yer almasına karşın hala büyüklüğü ve kapasitesi ile orantılı yerini tam alamadığı söylenebilir. Ancak gemi inşa sektörümüz, Avrupa’nın en çevik, gelişmiş, esnek, rekabetçi ve kabiliyetli sektörlerinden biridir. Durum böyle olunca gemi inşa sanayinde faaliyet gösteren firmalarımız yönlerini daha çok dışarıya çevirmiştir.

Avrupa'da gerçekleştirdiğiniz veya gerçekleştirmek üzere olduğunuz işbirliklerine dair bilgi verebilir misiniz? Başka ofis açmayı planlıyor musunuz?
Asıl olarak Norveç pazarı odaklı çalışmamıza karşın, Avrupa’nın diğer önemli gemi inşa ülkeleri olan İspanya, Hollanda, Polonya, Romanya ve Hırvatistan konusunda da çeşitli yerel işbirlikleri ve iş ortaklıkları ile ilerliyoruz. Ayrıca Çin’de inşa edilen Avrupalı armatörlerin gemilerine hizmet vermek amacı ile Çin’de de bir acenta ile işbirliği yapıyoruz.
Elkon’un en güçlü olduğu yanlarından biri global pazarda elektrikli gemi yapabiliyor olmasının bilinmesidir. Bu açıdan bakıldığı zaman bir çok ülkeden teklif vermemiz isteniyor. Bunun sebebi ise bu işi yapabileceğimize inanmalarıdır. Yurtdışı açılımlarımızda yerel ortaklar ve temsilcilerimizle sinerji yaratmayı uygun görüyoruz.

Bir Türk firması olarak globalde karşılaştığınız sorunlar nelerdir?
Biz kendimizi genelde bir küresel ve uluslararası firma olarak konumluyoruz. Mühendislik ve üretim merkezimiz Türkiye olsa da operasyon alanımız tüm Avrupa’dır. Kalitemizi gösterdikten ve referanslarımızı sunduktan sonra “Türk” olarak karşılaştığımız özel bir sorun şu anda bulunmamaktadır. Yine de bazen politik gelişmeler ve bölgemizin jeopolitik sorunları, kredibilite açığı ile karşılamamıza neden olmaktadır. Bu problemleri aşmak için de yerel ortaklarımızı kullanıyoruz.

Elektrikli gemi ne işe yarar? Neden önemlidir? Kuzey Avrupa ülkelerinden örnek vererek açıklamanız mümkün mü?
Dünyada ticaretinin yüzde 80’i gemilerle gerçekleştirilmektedir. Dünya denizlerinde yaklaşık 100 bin gemi hareket etmektedir. Bu gemilerin büyük çoğunluğunda içten yanmalı dediğimiz dizel motorlar kullanmaktadırlar. Denizcilik, karayolu taşımacılığından çok daha büyük bir pazar ve aynı oranda da çevre ile olan ters ilişkisini sınırlandırmak gerekebilir. Karayollarında elektrikli araç kullanımı tüm dünyada özendirilmektedir. Asıl amaç dekarbonizasyondur.

Ancak diğer taraftan fosil yakıtlardan kaynaklı pahalı enerji maliyetleri de elektrikli sevk sistemleri ile ortadan kalkacaktır. Sonuç olarak dünyadaki ticaretin daha ekonomik yürütülmesi ve çevre kirliliğinin önüne geçilebilmesi için elektrikli gemilere yönelmek kaçınılmazdır.

Bugün Tesla’nın en büyük pazarı ABD değil, Norveç ve İskandinav ülkeleridir. Karada olan elektrikli çalışmalar denizlerde daha hızlı ilerlemektedir. Denizlerde müthiş bir elektrifikasyon başlamıştır. Yeni yapılan gemilerde elektrikli sistemler aranmakta; eski gemilerin büyük dizel motorları değiştirilmektedir. Önümüzdeki dönemde gemiler için üretilen aküler / bataryalar çok revaçta olacaktır.

Denizlerdeki büyük bir dönüşüm başlamıştır. Hatta Kuzey ülkelerinden yakın zamanda eski teknoloji ile hareket eden gemilere yasaklama gelebileceğini tahmin ediyoruz. Küresel iklim değişimleri üzerine en ciddi çalışmalar yapan Kuzey Avrupa Ülkeleri elektrikli gemiler konusunda da ciddi önderlik yapmaktadırlar.

Verdiğiniz bilgiler için teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

E-Dergiden okumak için lütfen tıklayınız...