Ömer AYDIN / Control Technic Elektrik Ltd.

Aydınlatma her türlü aracın gece sürüşü için çok önemli bir konudur. Karayolu araçları için , bir yandan yolun aydınlatılması , bir yandan da araçların kendi aydınlatmalarına sahip olması gerekmektedir. Araçların birbirlerinin seyirlerine mani olmayacak , kaza tehlikesi yaratmayacak tipte aydınlatmalara sahip olmaları gerekmektedir. Örneğin karşı yöndeki araç sürücüsünün gözünü alacak uzun ve ayarsız farlar gibi.

Deniz araçları için ise , çok daha fazla ve karmaşık kurallar dizisi mevcuttur. Gemiler ve diğer küçük araçlar için belli oranda ortak , boyut ve yapılarına göre ise değişebilen aydınlatma modelleri belirlenmiştir. Denizcilerin eğitimleri sırasında bu kurallar öğretilmekte ve hatasız uygulanması için üzerinde durulmaktadır.

Gemilerde seyir fenerleri , geminin gittiği rotayı ya da önünü aydınlatmak için kullanılmazlar. Seyir fenerleri tek bir amaca hizmet ederler , kazaları önlemek. İlk seyir feneri sistemi Amerika’ da 1838 yılında tanıtıldı ve bunu 1849 yılında İngiltere izledi. 1889’ da ise ilk uluslararası denizcilik konferansı yapılmış , deniz kazalarını engellemek için kurallar yayınlanmıştır. 1897 Yılında bu kurallar resmen uluslararası olacak şekilde düzenlenmiştir. Seyir feneri ışıklarının renkleri İngiltere’ de geçerli olan kırmızı , beyaz ve yeşil olacak şekilde kabul edilmiştir. Günümüzde de bu renkler geçerlidir.

Yürürlükte olan bu konudaki son kurallar 1972 yılında IMO’ nun “ Convention on the International Regulations for Preventing Collisions at Sea, 1972 (COLREGs) “ isimli toplantısında oluşturulmuş ve yayınlanmıştır. Bu regülasyonlar ( Kurallar ) 15 Temmuz 1977’ de mecburi olmuştur. Aslında bu toplantıda geçmişte oluşturulmuş regülasyonlar güncellenmiş , oluşan ihtiyaçlara göre düzenlenmiştir.

COLREGs , 6 bölüm ve 4 ekten oluşan toplam 41 kural içermektedir. Deniz kazalarını önlemeye yönelik bu regülasyonda seyir fenerleri sistemi de ayrıntılı olarak tanımlanmıştır.

Gece seyirlerinde gemilerin birbirlerini görmeleri mümkün değildir. Bunun için seyir feneri ışıkları rehber olarak kullanılmaktadır. Elbette günümüzde gelişmiş cihazlarla seyir daha kolay ve ayrıntılı takip edilebilmektedir , fakat seyir fener sistemi en temel ve herhangi bir durumdan etkilenmeyecek güvenilir olarak kabul görmektedir. Gece birbirleri ile karşılaşan gemiler , seyir feneri renklerine ve birbirlerine olan uzaklık , yükseklik mesafelerine göre yönünü , rotasını , seyirde mi , demirde mi olduklarını anlayabilmektedirler.

Buna göre , seyirde kullanılması gereken 5 adet fenerlerin isimleri , bulundukları yerler , renkleri ve ışık yayma / görülme açıları aşağıdaki gibidir.

• Sancak tarafta yeşil renkte seyir feneri - 112,5 Derece – Starboard Lantern
• İskele tarafta kırmızı renkte seyir feneri - 112,5 Derece – Port Lantern
• Baş direk ve kıç direkte birer adet beyaz renkli seyir feneri – 225 Derece ( Baş direk feneri daha alçak seviyede ) – Masthead Lantern
• Kıç direk adet beyaz renkli seyir feneri – 135 Derece - Stern Lantern

Baş direk feneri 6 milden , diğerleri 3 milden görülebilmelidir ( 50 Metre üzerindeki gemiler için )
Seyir feneri materyalleri deniz şartlarına dayanıklı olmalı , camları da ışıkları doğru yansıtacak malzemeden yapılmalıdır .


Aynı şekilde , geminin demir durumunu belirten , arıza belirten , tehlikeli yük taşıdığını ifade eden , bir başka gemiyi çektiği / çekildiği durumları anlatan fenerler de mevcuttur. Gemilerin denizde karşılaşabilecekleri bir çok tehlikeli senaryolar COLREG’s de tanımlanmış ve önlemleri de açıklanmıştır. Denizcilerin bu yayınlara ulaşmaları , eğitimlerini almaları ve bilgilerini güncel tutmaları gerekmektedir.

Seyir fenerleri bir özel kontrol paneli ile çalıştırılmaktadır. Bu panel de yine COLREGs’ de ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Bilinmesi gereken önemli nokta , seyir fenerleri dümencinin gözünü almaması ve gece görüşüne engel olmaması için , köprüüstünden görülmemektedirler. Bu yüzden seyir feneri kontrol panellerinin sahip olmaları gereken bazı temel özellikler aşağıdaki gibidir.



• Panel üzerinde her bir seyir fener için ayrı bir kumanda anahtarı bulunmalı ve adı açıkça yazılmalıdır.
• Her bir fenerin aynı zamanda yedeği de bulunmalı ve ayrı bir anahtarla kontrol edilmelidir.
• Her bir fenerin kablosu bağımsız olarak köprü üstüne gelmelidir.
• Seyir feneri kontrol paneli köprüüstünde olmalıdır.
• Kontrol paneli üzerinde her bir fener için , açık / kapalı durumunu belirten ışık olmalıdır.
• Fener ampulu kestiğinde , sigorta attığında , kablo koptuğunda , kısa devre olduğunda , kontrol panelinde o fenere özel sesli ve flaşlı uyarı ışığı olmalıdır.
• Seyir feneri kontrol paneli iki besleme kaynağına sahip olmalı , bunun bir tanesi emergency akülerden ya da emergency jeneratörden alınmalıdır.
• Besleme kaynaklarından biri kesildiğinde alarm oluşmalı ve diğer beslemeye geçilebilmelidir. Bu otomatik ya da manual geçiş olabilir.

Control Technic Elektrik Ltd. seyir feneri kontrol paneli konusunda AR-GE yapmakta , uzun zamandır piyasada , IMO kurallarına uygun ürününü ülkemize kazandırmış durumdadır. Tamamen modern bir dizayna sahip olan kontrol paneli bir çok gemide tercih edilmiş , güvenle hizmet vermektedir.

Kaynaklar : IMO, Wikipedia, Marineinsight

Makaleyi e-dergiden okumak için lütfen tıklayınız...